m
verkeer en vervoer
gezondheid
i
18
Gedurende een groot deel van de negentiende eeuw waren de gemeente en de
polder Schagen bezig met het bestraten van de gemeente- en de polderwe
gen. Ieder jaar werd een deel hiervan gerealiseerd. In 1892 waren bijna alle
wegen verhard en zij verkeerden in goede staat, behalve een klein gedeelte
van de Tolkerdijk, omtrent welks verbetering reeds meermalen doch tot he
den vruchteloos, door de gemeente is gecorrespondeerd met het polder-be
stuur en heeren kerkvoogden der Hervormde gemeente alhier, zijnde de
dijk eigendom der gereformeerde kerk. Het stukje dijk was in de herfst en in
de winter nauwelijks begaanbaar. De partijen konden het niet eens worden
over wie de kosten van de bestrating moest betalen en zo lang zij er niet uit
kwamen, gebeurde er niets.
De straten werden verlicht door in totaal 55 gaslantaarns. Deze brandden
alleen bij donkere maan tussen september en april, tot uiterlijk 11 uur 's
avonds.
[In 1892 was het veertig jaar geleden dat de eerste acht straatlantaarns in Scha
gen werden geplaatst. Hoewel men toen van mening was dat de kom van de ge
meente door deze op olie brandende réverbères vrijwel overal behoorlijk verlicht
was, kwamen er in de loop der jaren steeds meer lantaarns bij. In 1866, toen er 18
straatlantaarns waren, ging men over op gasverlichting. Tussen 1866 en 1892
werd het aantal lantaarns meer dan verdrievoudigd.)
Het vervoer te water van vrachtgoederen van allerlei aard vond plaats
door twee schuiten die eenmaal per week naar Amsterdam voeren en twee
schuiten die tweemaal per week naar Alkmaar voeren. Andere vervoers
middelen waren de Hollandsche Spoorweglijn Den Heider-Amsterdam, de
dagelijkse wagendienst van Barsingerhorn op Schagen en de eveneens we
kelijkse wagendiensten van Medemblik en Wieringerwaard (in verband
met de weekmarkten te Alkmaar en Schagen).
Net als in vrijwel alle andere jaren was de gezondheid van de Schager be
volking goed. De gemeente verklaarde in 1892 streng toezicht te hebben ge
houden op de reinheid van goten, riolen, sekreten, urinoirs en openbare ge
bouwen, zoals scholen, gestichten en kerken, vooral toen er cholera dreigde
uit te breken. De gemeenteraad verleende een blanko krediet voor het ne
men van de nodige voorzorgen tegen deze ziekte. De maatregelen ter voor
koming van besmettelijke ziekten bestonden normaliter uit het nauwkeurig
toepassen van de wettelijke voorschriften, maar in dit geval werden daar
bij, zoals de regering had aanbevolen, nog uitgebreide extra voorzorgs
maatregelen genomen, ter bevordering van de openbare reinheid en de hy
giëne in en rond de woningen. Ontsmettingsmiddelen werden in ruime mate
aangeschaft en de inventaris van de ziekenbarak werd geheel gecomple
teerd. Daarnaast werd een gemeentelijke reinigingsdienst opgericht. Hier
mee kwam het stelsel van verpachting der werkzaamheden te vervallen.
Als gevolg van al deze voorzorgen, maar ook als gevolg van de goede ge
zondheidstoestand van de Schager bevolking ging de gevreesde cholera ge
heel aan Schagen voorbij. Er kwamen slechts tien gevallen van andere be
smettelijke ziekten voor: vier mensen leden aan tyfus, drie aan roodvonk en
drie aan mazelen. Een van de tyfuslijders overleed, maar de andere zieken
herstelden allemaal.
De enige in de gemeente aanwezige openbare pomp (op de Markt) gaf hel
der drinkwater, dat goed van smaak was. Over het algemeen gebruikten de
Schagenaars echter regenwater.
De openbare pomp gei helder
drinkwater en was tot 11 uur
's avonds verlicht. (±1895)
