SCHAGEN
honderd jaar geleden
deel 1: bevolking, gemeenteraadsbesluiten, gemeente-eigen
dommen, verkeer en vervoer, gezondheid, branden
bevolking
gemeenteraadsbesluiten
gemeente-eigendommen
17
ts hebben
te bouw
De straten werden verlicht met
gaslantaarns.
Deze lantaarn stond aan de
Nieuwe Laagzijde.
De fiets is vermoedelijk van
fotograaf Niestadt. (±1895)
Marjorie Pigge
De jaarlijkse verslagen over de toestand van de gemeente vormen een rijke
bron bij de bestudering van de geschiedenis, vooral als de gemeenteversla
gen van een aantal opeenvolgende jaren worden bestudeerd, omdat het dan
mogelijk is om verbanden te leggen en ontwikkelingen te zien. Hiermee
kunnen echter vele Kakeleposten worden gevuld, zodat ik mij nu helaas
moet beperken tot een beschrijving van de gemeente Schagen in het jaar
1892, precies honderd jaar geleden, hier en daar aangevuld met gegevens
uit andere jaren. In dit eerste deel komen de bevolking, gemeenteraadsbe
sluiten, gemeente-eigendommen, verkeer en vervoer, gezondheid en bran
den aan bod. In het tweede deel van dit artikel worden de akkerbouw en
veeteelt, de handel, de ambachten, het onderwijs en het armwezen behan
deld.
Aan een opsomming van enig cijfermateriaal valt niet te ontkomen. In 1892
woonden er 3046 mensen in Schagen: 1470 mannen en 1570 vrouwen. Er
werden dat jaar 43 jongens en 34 meisjes geboren, terwijl er 30 mannen en 19
vrouwen stierven. De bevolking nam hierdoor met 28 personen toe.
In hetzelfde jaar verlieten echter 171 mannen en 189 vrouwen de gemeente,
terwijl zich iets minder personen in de gemeente vestigden: 179 mannen en
154 vrouwen. Hierdoor nam de bevolking dus met 27 personen af.
Per saldo kwam er dus in 1892 precies één inwoner bij.
[De bevolking was tussen 1856 en 1892 toegenomen met 713 personen. Zowel
het geboorte- als het sterftecijfer was in 1892 nog vrij hoog: respektievelijk
25%o en 16%o, maar wel aanzienlijk lager dan in bijvoorbeeld 1856, toen deze
cijfers respectievelijk 38%o en 27%o bedroegen. Ook in andere Nederlandse
gemeenten was er in de tweede helft van de negentiende eeuw sprake van ster
ke daling van de geboorte- en sterftecijfers.]
De belangrijkste onderwerpen die in 1892 in de gemeenteraad werden be
handeld waren het verlenen van subsidie aan scholen, aan het muziekge
zelschap De Harmoniekapel, aan de harddraverijvereeniging Westfries
land en aan de afdeling Schagen en Omstreken van de Hollandsche Maat
schappij van Landbouw, voor het houden van keuringen van jonge stieren en
ramlammeren. Verder besloot de gemeenteraad de provincie en de landsre
gering te verzoeken een kanaal van Schagen naar het Groot Noord-Hol-
landsch Kanaal te graven. De gemeente verklaarde zich bereid eenderde
der kosten, tot een maximum van 60.000, voor haar rekening te nemen.
In het jaarverslag is men vergeten de toren van de hervormde kerk op de
Markt bij de gemeente-eigendommen op te sommen. Wel genoemd werden
de gemeenteschool, de bewaarschool, de woning van de dokter, het rietbos
met het daarbij behorende huisje, alsmede de woning van de opzichter van
de Algemene Begraafplaats. Deze bezittingen werden door de gemeente
goed onderhouden.
