n!
x, 2
2J-
/zy zss. //s,
l r
licihccivce
L-
t?aa I?
c' xaccz- vc x
veert/cj ze sxjcc
(vci^incj.
5
1 door
ïg der
Dor de
Vrij
tijden
Ic ver
dorden
mate
reding
i van
:n ge-
ieders
(t een
laven,
an de
n zijn
n; H.
.pitein
'48 j.
Z.A.P
sn
te
Bij het woord "gemeentegrens" denk je aan een mooie ste
nen paal zoals die hier in Schagen onlangs nog in het
nieuws is geweest. En als je moet weten waar die grens
ligt pak je toch gewoon een kaart waarop de gemeente
grens staat afgebeeld.
Om nu te weten te komen hoe zo'n gemeentegrens is ont
staan is het zinvol te weten hoe het huidige gemeente
lijke bestel is ontstaan. Na de omwenteling in 1795
(einde van het bewind van Prins Willem V) kwam de
Bataafse Republiek tot stand. Het grondgebied van de
Bataafse Republiek was verdeeld in in acht departemen
ten. In de daaruit voortgekomen staatsregeling van 1798
kwam voor het eerst de term "gemeente" voor. (Voor die
tijd bestonden ook al steden en plattelandsgebieden,
maar door die regeling kwam alles onder één noemer:
gemeente
Daarna zijn er nog wel weer diverse bestuurlijke veran
deringen geweest, maar bij de Grondwetswijziging van
1848 komt ongeveer de huidige gemeentelijke bestuursvorm
tot stand. Daarna wordt het eenigszins duidelijker, om
dat vanaf 1848 de gemeentegrenzen alleen nog kunnen wij
zigen bij wet. De wettelijke wijzigingen worden vanaf
die datum gepubliceerd in het Staatsblad. Ter illustra
tie: in 1814 waren er ±1200 gemeenten; thans bedraagt
dit aantal 714.
De kadastrale omschrijving is een wezenlijk onderdeel in
de beschrijving van de wijziging. Die kadastrering (van
1812 tot 1832) vond plaats in de Franse tijd, waarbij
alle eigenaren en hun onroerende goederen werden be
schreven en grafisch voorgesteld. Het aantal percelen
was vaak aanzienlijk, omdat - in verband met belasting
heffing - naast eigendomstoestand ook werd gekeken naar
het soort van eigendom (cultuurpercelen). De eerste
werkzaamheden bestonden uit het samenstellen van het nu
dus nog geldende proces-verbaal van grensbepaling. Dit
proces-verbaal werd opgemaakt door de landmeter van het
Kadaster en bevat de letterlijke beschrijving van de
gemeentegrens, die in samenspraak met de burgemeesters
van de buurgemeenten is beschreven. Deze tekst werd aan
gevuld met een schets. Gemeentegrenzen waren vaak wegen
en waterlopen die ongenummerd bleven, daar ze niet inte
ressant waren voor de belastingheffing.
Hierbij vindt u een copie van het "proces-verbaal van
grensscheiding" van de gemeente Schagen opgemaakt in
1819. Ik heb er een kopie aan toegevoegd van de huidige
topografische kaart waarop dezelfde gemeentegrens staat
afgebeeld. U ziet dat de gemeentegrens van Schagen in al
die jaren nauwelijks veranderd is.
