13
Het leven in Veenhuizen
Om een indruk te krijgen van het leven in Veenhuizen
volgt hier een fragment uit het boek van M.C. Rudolfs.
De gestichten worden onderscheiden in het eerste, tweede
en derde gestichtHet tweede gesticht ligt een half uur
gaans van het eerste, en het derde gesticht is is nog
verder van het eerste verwijderdHet eerste gesticht
werd gebezigd tot verpleging van weezen, die niet in een
weeshuis konden opgenomen worden. Om een groot rechthoe
kig plein bevonden zich ruime zalen voor jongens en
meisjes. Katholieken, Hervormden en Israëlieten waren
afzonderlijk verenigdIedere zaal had een tweede ver
dieping, die zich onder het beschoten dak bevond. Het
dagelijksch bestuur was er opgedragen aan een vader of
zaalopzienermeestal een gewezen militairDe kinderen
waren hem gehoorzaamheid verschuldigdHij liep gewoon
lijk met een stok in de hand, om er onwilligen mee te
kas tijdenzoowel gedurende de maaltijdenals wanneer
hij hen geleidde naar de poort als het luiden der bel
het werkuur had aangekondigdOp zon- en feestdagen be
geleidde hij hen ter kerk. Zes of zeven dergelijke zaal
opzieners deden dienst. Voor de kleine jonge wee zen be
stond een afzonderlijke zaal, terwijl de ziekenzaal aan
de zorgen van een ziekenvader en moeder was opgedragen
Het binnenplein was aan drie zijden met rasterwerk afge
zet en in de voor- en achterzijde van het gebouw bevond
zich een poort. Aan de buitenzijden der gebouwen bevon
den zich woningen voor gehuwde kolonisten en voor de
heeren, die met het bestuur van het gesticht belast wa
ren. Daar woonden de directeur en onderdirecteurde
dokter, de predikantde onderwijzers enz.
De achterpoort verleende toegang tot de ziekenzaal en
tot die der zeer jonge weezen; door de voorpoort bereik
te men den weg, die naar de landerijen van de Maatschap
pij en naar nabijzijnde plaatsen voerdeEven buiten de
voorpoort bevond zich een portiershuisjede portier was
een veldwachter
Houtsnede van een van de
inrichtingen door Alexander
Cranendoncq (1799-1869).
Hier riet het weesje zich op 't (lil en vreedzaam land.
Gevormd en opgeleid tot een' gewenschten (land.
Deelde eens zyn vroege jeugd in 's levens moeite en ptyn
Hier leert bjj vlijtig, braaf, wya en gelukkig zijn.
