Het bestuur gaat niet zo ver toe te geven dat door het ontwerp aan een gegronde eis_
van rechtsgelijkheid zou worden voldaan, maar stelt zich wel conciliant op: 'Bestaat -
nu er een Regeering is, in hoofdzaak voortgekomen uit partijen welke den strijd voor
de bijzondere school tot leuze en punt van vereeniging hebben aangenomen - er geen
aanleiding voor de liberale partij, om - in 't belang zoo van het land als van het on
derwijs - aan de wenschen der tegenpartij tegemoet te komen?' In het algemeen be
lang moet op grond van billijkheid en ter wille van het onderwijs subsidiëring wor
den toegestaan.
De onderwijskwestie is lang genoeg een struikelblok geweest voor behoorlijke behar
tiging van vele gewichtige belangen en een oorzaak van slechte partijvorming en on
natuurlijke partijverbindingen.
Subsidie met leerplicht is te prefereren boven de verbitterde strijd over het onderwijs
vraagstuk, die de volksontwikkeling en de algemene landsbelangen benadeelt: 'Geen
non possumus doe de liberale partij tegenover het wetsontwerp hooren.' De bepalin
gen in het ontwerp die het gehalte van het openbaar onderwijs verzwakken of het
openbaar meer uitgebreid lager onderwijs in sterke mate bedreigen moeten echter wel
gewijzigd worden en er moeten voldoende waarborgen worden gegeven voor het ge
halte van het gesubsideerd bijzonder onderwijs. Als het gewijzigde wetsvoorstel
wordt aangenomen vervalt het overwegend argument tegen leerplicht: het bezwaar te
gen openbaar onderwijs en onvoldoende middelen om het bijzonder onderwijs naar
wens te ontwikkelen. [SC, 3 mei 1889]
Tijdens de vergadering van de Liberale Unie wordt met 63 tegen 9 stemmen de vol
gende motie aangenomen: 'De vergadering vereenigt zich met de strekking der circu
laire van het bestuur en spreekt als haar oordeel uit, dat de liberale partij zich niet
verzet tegen het subsidieeren van bijzondere scholen, mits het openbaar onderwijs
niet worde verzwakt en er deugdelijke waarborgen worden gegeven voor de degelijk
heid van het gesubsidieerd bijzonder onderwijs, en uit den wensch, dat leerplicht
worde verkregen.' [SC, 23 mei 1889] De Liberale Unie riskeert met deze motie dat er
verdeeldheid in de liberale partij ontstaat en dat er weinig mee wordt gewonnen.
Wordt vervolgd.
Tempelridders le velde Een kruistocht tegen het onderwijs. Dr. Schaepman en Keuchenius
J. Holswilder in 'De Lantaarn
