13
Dr Bronsveld schrijft in zijn krant Stemmen voor waarheid en vrede dat het ridderlij-
ker zou zijn als het kabinet eerst zou afwachten hoe de Eerste Kamer bijvoorbeeld
zou reageren op een door de regering ingediend en door de Tweede Kamer goedgekeurd
ontwerp tot wijziging van de wet op het lager onderwijs, want 'indien zulk een ont
werp getuigde van het streven recht te doen, dan moest men de moed toonen, om
daarmee te verschijnen ook voor eene vergadering van politieke tegenstanders.' Het
plan om zich te bevrijden van de kontrole door de Eerste Kamer lijkt niet loyaal en
laat te veel ruimte voor verdenkingen 'die Christen-staatslieden niet tot eer kunnen
strekken.'
Bronsveld vraagt zich af hoe lang het verbond tussen de antirevolutionairen en de ka
tholieken nog stand zal kunnen houden, aangezien de onenigheid tussen hen op het
punt van de persoonlijke dienstplicht al duidelijk naar voren komt: het is de vraag of
de gemeenschappelijke haat tegen de liberalen groot genoeg is. De kans dat een nieu
we verkiezing geen meerderheidspositie meer oplevert is groot. Het is daarom niet
juist als de Eerste Kamer 'voor zulk een pas gevormde, licht oplosbare meerderheid'
moet wijken. Bronsveld hoopt dat de Provinciale Staten zich fel zullen verzetten te
gen een streven dat voor de vrijheid van het volk 'allergevaarlijkst' is, om te voorko
men dat het vrije protestante Nederland voortaan eerst moet vragen naar het goeddun
ken van de kerk van Rome in vragen van algemeen belang. [SC, 7 maart 1889]
De verkiezing van leden van de Provinciale Staten zal in mei plaats vinden. Het
wordt dus tijd om met de kandidaatstelling te beginnen.
De Centrale Liberale Kiesvereeniging in het hoofdkiesdistrict Schagen vergadert hier
over op 7 april in Schagen. Bij deze kiesvereniging zijn de afdelingen Anna Paulow-
na, Koedijk, Petten, Zijpe, Winkel, Langedijk en Schagen aangesloten. Vier van de
vijf aangemelde kandidaten worden als onvervalste liberalen gezien. Er bestaan be
zwaren tegen het zittende statenlid Jhr Mr D. van Foreest uit Anna Paulowna, van
wie bekend is dat hij de liberale beginselen niet is toegedaan.
Foreest wordt voorgesteld door de Liberale Kiesvereeniging Schagen, die het verwij
deren van 'zulk een voortreffelijk persoon' niet nodig vindt. Het gaat tenslotte om de
behartiging van de provinciale belangen. Zij voelen zich in deze mening gesteund
door de grote liberale kranten, die de nieuwe provinciale kiestabel bestreden, omdat
(a) daardoor de provinciale districten uit elkaar gerukt zouden worden, waardoor de be
hartiging der provinciale belangen zo goed als onmogelijk werd en (b) in de Provin
ciale Staten leden zitten, die, 'ofschoon nu juist niet in de politiek de meening toege
daan zijn van hen, die hen verkozen hebben, daar toch hunne plaats waardig innemen
ten opzichte van de behartiging der prov. belangen.' Het zou verstandig zijn om
Foreest kandidaat te stellen, want dan kunnen de liberalen met recht zeggen dat men
in een liberaal distrikt de personen handhaaft die goed zijn. Geestverwanten in be
dreigde distrikten kunnen dan aandringen bij de tegenpartij op het behoud van de libe
rale kandidaten, omdat zij goed zijn. Met het oog op de solidariteit der liberale partij
moet een offer gebracht worden in dienst van de hele partij; er is bovendien geen re
den om Foreest, die als konservatief dichter bij de liberale dan bij de tegenpartij staat,
niet te handhaven, want 'wat is er dan toch zooveel veranderd bij eenige jaren gele
den? Immers tot tweemaal toe is de heer Foreest door de liberalen zonder tegencandi-
daat gekozen? Waarom nu dan niet?'
De andere liberale kiesverenigingen vinden het kandidaat stellen van een anti-liberaal,
die niet bereid is te verklaren dat hij niet tot de antirevolutionaire partij behoort, de
doodsteek voor de kiesvereniging. Juist bij de komende verkiezingen moet het libera
le beginsel voorop staan, aangezien het in Noord-Holland zelfs nog wel op één stem
kan aankomen. Daarbij komt dat er, vergeleken met enige jaren terug, natuurlijk heel
wat veranderd is: 'Is er dan geen coalitie? Dat Monsterverbond? Thans is de liberale
partij juist gedwongen een ander standpunt in te nemen voor eenige jaren. De coalitie
heeft immers de liberale partij ten doode gedoemd?' [SC, 11 april 1889] Na stem
ming en herstemming worden A.J. Kaan uit Wieringerwaard en Th J. Waller uit An
na Paulowna kandidaat gesteld. [SC, 21 en 28 april 1889]
