24
Nieuwenhuis niet met stemmen van antirevolutionairen tot lid van de Twee
de Kamer is gekozen. Hij versloeg de antirevolutionaire tegenkandidaat in
zijn district. Om deze keuze voor de antirevolutionairen wat te verzachten
stelt De Standaard: 'Hoe kan men nu zoo tegen republikeinen zijn. 01-
denbarneveld, Hugo de Groot en Jan de Wit waren toch ook republikei
nen...' De redaktie van de Schager Courant merkt daar over op: 'Tijdens de
republiek, zeer zeker. Zou De Standaard verlangen dat deze staatsmannen
koningsgezind waren in een land dat geen koninkrijk was?' [SC, 5 april 1888]
In Kroniek van het jaar geeft de redaktie van de Schager Courant een terug
blik op 1888. Door het aannemen van de grondwet is er in 1888 een nieuwe
politieke situatie ontstaan. Het aantal kiezers is vermeerderd en de Tweede
Kamer is uitgebreid tot honderd leden. Door deze situatie is het moeilijk de
laatste verkiezingsuitslag te vergelijken met de vorige, die onder geheel an
dere omstandigheden plaats vond. De politieke strijd is heftig geweest, waar
op zich natuurlijk niets tegen is, maar juist in dit geval was het optreden van
het monsterverbond 'hoogst onverkwikkelijk' en 'diep onzedelijk'. Waar de
gereformeerden vroeger nog in hun vaandel schreven Liever Turksch dan
Paapsch en onder de leuze Geen pays (of vrede) met Rome ten strijde trok
ken hebben ze nu met de katholieken een koalitie gesloten, alleen met het
doel het liberalisme te bestrijden. Om dat doel te bereiken 'was geen poging
te zwaar, geen middel te laag, geen beschuldiging te leugenachtig.' In 1892
zullen de kiezers zich wel bedenken nog eens zo te stemmen als in 1888,
want er staan 'met onze koloniën, ons openbaar onderwijs, onze verhouding
tusschen kerk en staat enz. enz. vreemde dingen te gebeuren.' Keuchenius
wordt als hoofdschuldige gekenmerkt, want 'hij stuurt langzaam maar zeker in
een richting die onzes bedenkens moet uitlopen op de schending, zoo niet
op den ondergang der dierbaarste volksvrijheden.' De kamerverkiezingen
zijn een donkere bladzijde van het jaar 1888. Een lichtpunt is de 'onverdeel
de liefde van het Nederlandse volk voor het huis van Oranje'. De redaktie
neemt het de socialisten dan ook erg kwalijk dat zij de bestaande regerings
vorm omver willen werpen en eindigt het artikel met het uitspreken van de
hoop dat 1889 geen vruchtbare bodem is voor het 'socialisme en anarchis
me en nihilisme, en hoe dat onkruid verder heeten moge.'
[SC, 30 december 1888]
Wordt vervolgd.
Domela Nieuwenhuis' entree in de Tweede Kamer 1888. J. Holswilder in Uilenspiegel
