23
Een andere prominente liberale kandidaat voor de Tweede Kamer in het
hoofdkiesdistrikt Alkmaar is mr W. van der Kaay. Hij geeft op 17 februari een
lezing te Alkmaar over Den tegenwoordigen politieken toestand. Het ligt vol
gens hem geheel aan de kiezers welke partij de verkiezingen zal winnen. De
Tweede Kamer heeft het vertrouwen gesteld in de kiezers door de kieswet
uit te breiden. De kiezers moeten nu dat vertrouwen waarmaken. Zij moeten
'trachten het ééne doel te bereiken: zegevieren op het monsterverbond.'
De kerkelijke partijen mogen niet zegevieren, want 'op politiek gebied is
Gods woord een ijdele klank en geeft het volk geen antwoord op de kwestie-
ën in zake: belasting, defensie, enz.' De antirevolutionairen zijn volgens Van
der Kaay zó onderling verdeeld, dat alleen chaos het gevolg kan zijn, indien
zij zouden regeren. De liberale kiezers moeten dit gevaar afwenden. Vervol
gens gaat de spreker, geheel in lijn met de circulaire van de Liberale Unie van
december 1887, in op wat een liberale regering zou bewerkstelligen. Ten
opzichte van de koloniën vindt Van der Kaay dat het Nederlandse volk ver
plicht is de belangen van de inlanders te behartigen en dat de beide finan
ciële situaties moeten worden gescheiden, en wel zodanig, dat wat Indië op
brengt ook aan Indië besteed moet worden. Over de uitbreiding van het
kiesrecht is Van der Kaay goed te spreken, maar hij staat afwijzend ten op
zichte van invoering van de leerplicht. Als argument daarvoor noemt hij Prui
sen, waar al sinds 1717 leerplicht van kracht is, maar waar het schoolverzuim
heel groot is. In Nederland is het schoolverzuim juist erg laag [van 1877 t/m
1882 woonden volgens het bevolkingsregister in totaal 434 kinderen in
Schagen, waarvan er 43 niet naar school gingen: 18 jongens en 25 meisjes.
SC, 3 maart 1889], terwijl er geen leerplicht bestaat. Er is nog genoeg te
doen voor de Tweede Kamer, maar voorzichtigheid is geboden. Waar het nu
aan ontbreekt is een echte leider: 'Waar is de vertrouwde hand voor het roer
van staat? Waar is de Thorbecke? Waar is de man die zoo algemeen het ver
trouwen der natie geniet? Hij is er niet!?' De kiezers moeten er voor zorgen
dat de liberale partij de overgrote meerderheid zal krijgen in de Tweede Ka
mer. [SC, 19 februari 1888]
Uiteraard besteedt de Schager Courant veel aandacht aan de uitslag van de
verkiezingen voor de Tweede Kamer. Op 6 maart komen in het hoofdkiesdis
trikt Alkmaar 4332 van de 4797 kiezers op. 74 van de 100 kamerleden zijn
gekozen. Er dienen derhalve nog 26 herstemmingen plaats te vinden. [SC,
11 maart 1888] Hierbij gaan in het hoofdkiesdistrikt Alkmaar 4380 personen
ter stembus. De definitieve uitslag na deze herstemmingen is: 45 liberalen,
27 antirevolutionairen, 25 katholieken, 1 liberaal-katholiek, 1 konservatief en
1 socialist. [SC, 22 en 25 maart 1888] Hierna worden er aanvullende verkie
zingen gehouden. Deze zijn nodig in verband met het wegvallen van ge
kozen leden. Bij deze gelegenheid wordt in het hoofdkiesdistrikt Amersfoort
mr /E. Mackay als lid van de Tweede Kamer gekozen. Hij passeert daarbij zijn
liberale tegenkandidaat Van Boetselaar met 1443 tegen 890 stemmen. [SC,
1 april 1888] Nadat de regering is gevormd worden er weer aanvullende ver
kiezingen gehouden, want vier Tweede Kamerleden, namelijk Mackay, Keu-
chenius, Godin de Beaufort en Ruys van Beerenbroek, zijn minister gewor
den. De verhoudingen in de Tweede Kamer veranderen nagenoeg niet bij
deze aanvullende verkiezingen. Alleen de liberaal-katholiek is dan verdwe
nen, waardoor het aantal katholieken op 26 is gekomen. [SC, 20 mei 1888]
Nu de verkiezingen achter de rug zijn en de meeste perikelen daaromtrent
zijn doodgebloed, besteedt de Schager Courant aandacht aan de houding
van het kabinet, de afzonderlijke ministers en parlementariërs ten opzichte
van de verschillende politieke onderwerpen en aan de reakties van de poli
tieke groeperingen ten opzichte van elkaar of ten opzichte van de regering.
Zo haalt de Schager Courant een artikel uit De Standaard aan, waarin de re-
daktie zich in allerlei bochten wringt om uit te leggen dat de socialist Domela
