De Schager Courant 1887-1891
Deel 1
Jan Eichhorn en Marjorie Pigge
13
Iets meer dan 100 jaar geleden, in 1888, verloren de liberalen de meerder
heid in de Tweede Kamer en werd het eerste christelijke koalitiekabinet on
der leiding van de antirevolutionair Mackay geformeerd. In dit kabinet, dat
regeerde tot 1891, zaten acht ministers: vier antirevolutionairen (Mackay op
Binnenlandse Zaken, Keuchenius op Koloniën, Godin de Beaufort op Fi
nanciën, Havelaar op Waterstaat, handel en Nijverheid), twee katholieken
(Ruys de Beerenbrouck op Justitie, Bergansius op Oorlog) en twee konser-
vatieven (Hartsen op Buitenlandse Zaken, Dyserinck op Marine).1
Om na te gaan hoe de lokale liberale reaktie op het kabinet Mackay was, heb
ben wij de jaargangen 1887 tot en met 1891 van de Schager Courant door
genomen. De resultaten hiervan verschijnen in chronologische volgorde in
vier afleveringen. Deel 1 bevat de inleiding en de gebeurtenissen in 1887,
deel 2 gaat over het jaar 1888, deel 3 over 1889 en deel 4 behandelt de ja
ren 1890 en 1891.
De samenwerking tussen katholieken en antirevolutionairen, door de liberale
oppositie het Monsterverbond genoemd, is vrij opmerkelijk. Enkele decen
nia eerder, in 1853, laaide het antipapisme in Nederland nog hoog op, toen
de bisschoppelijke hiërarchie werd hersteld. De (hervormde) aanhangers
van de Aprilbeweging beschouwden Nederland als een protestantse natie
en zagen de katholieken nog niet als volwaardige leden van de Nederlandse
nationale gemeenschap. De katholieken steunden tot in de jaren zestig de li
beralen, maar er ontstond geleidelijk een verwijdering die o.a. werd veroor
zaakt door de strijd voor de financiële gelijkstelling van het bijzondere onder
wijs aan het openbare onderwijs. De liberalen voelden daar niets voor. De sa
menwerking tussen de katholieken en antirevolutonairen leidde in maart
1888 tot een verkiezingsoverwinning: zij behaalden samen 54 van de 100
zetels in de Tweede Kamer. Dit kabinet kwam in 1889 voor het eerst met een
wet die subsidie aan bijzondere scholen toestaat.2 Sommigen noemden de
ze wet de oplossing voor de schoolstrijd, anderen beschouwden de wet al
leen maar als eerste stap op weg naar gelijkstelling van het bijzondere aan
het openbare onderwijs.2
