14
van landschapsbehoud is er aandacht geschonken
aan terpen, bedijkingen en ontginningspatronen
in het advies van het Samenwerkingsverband
Schagerkogge. Hier beperk ik mij tot het
slotenpatroon. Voor het oude land (excl.
Burghornvan de gemeente Schagen geeft de
bijgaande figuur het resultaat van de
landschapsreconstructie. Deze is gebaseerd op
de volgende uitgangspunten:
-Duizend jaar geleden was dit gebied nog bedekt
met veen, dat werd ontgonnen volgens een
kenmerkende strokenverkaveling van- *de 7e tot de
10e eeuw.
—Omdat het veen wordt ontgonnen, oxideert het
op zeer veel plaatsen. Het slotenpatroon wordt
doorgetrokken in de onderliggende klei en
ondergaat mede hierom een verdichting.
—In de 12e en 13e eeuw is er een nieuwe
zeetransgressieperiode, waarbij mede gezien de
maaivelddaling door oxidatie de zee kan
inunderen en op de laagste plaatsen een zware
klei afzet. De bewoners beschermen zich tegen
het water door terpen— en dijkenbouw. Rond 1250
wordt met de Westfriese Dijk de zee definintief
geweerd, nadat de zee over het gehele landschap
nog een 30 cm. of dikkere laag jonge zeeklei
heeft gelegd.
—Bij bodemdaling was het soms nodig dwars op de
oorspronkelijke veenverkaveling extra sloten te
graven. Rond inbraakgeulen werd de
oorspronkelijke verkaveling opgeruimd, en na
hernieuwde landwinning werd vaak een ander
slotenpatroon gegraven.
Indien de herverkaveling als op bijgaande
figuur wordt uitgevoerd, blijft het moglijk om
al deze fasen in het landschap terug te hei
kennen. Het komt er bij parallelle sloten vaak
niet op aan, welke sloten gedempt worden: De
percelen moeten agrarisch goed werkbaar zijn,
maar mogen uit landschapsoogpunt ook weer niet
te breed worden. Perceelssloten binnen een
kavel (van één boer) moeten in het bestemmings
plan van een gemeente beschermd worden en dit
idealiter in overleg met de uitvoeringscommis—
sie.
Bij een beperkte slootpei1verlagingecologisch
slootkant— en slootwaterbeheer etc. zal er voor
toekomstige generaties nog veel te genieten
blijven rond Schagen aan landschaps— en natuur
schoon, terwijl er geen onherstelbare breuk met
een duizendjarige landschapshistorie wordt ge
pleegd. Moge de viering van 1000 jaar Schagen
velen ertoe aanzetten dit mogelijk te maken.
GRot
