Schagen en de
verponding van 1514 (3)
13
In de informacie van 1515
wordt veel gesproken over
het grondgebied; het vormt
zelfs de grondslag voor de
verponding. Grond zegt iets
over de welstand van de be
woners, zeker waar er sprake
is van "grondgebied in
eigendom". Er wordt daarbij
onderscheid gemaakt tussen
"eigendom van inwoners,
eigendom van buitenstaanders
en eigendom van de Kerk en
kerkelijke instellingen en
funktionarissen". De rubriek
en "buitenstaanders" en
grondgebied van de verschil
lende plaatsen is het van
belang om te weten hoe groot
een morgen toendertijd was.
Helaas is er rond 1514 van
eenheid geen sprake - die
komt pas in de Franse tijd
met de invoering van het
metriek stelsel. Verhoeff
geeft de volgende opper
vlakten voor 1 morgen:
Schagen: 0,67 ha.
Barsingerhorn: 0,83 ha.
Niedorper cogge: 0,905 ha.
St. Maarten: 0,905 ha.
't Oge: 0,85 ha.
GRONDGEBIED
Scaeger cogge:
Scaegen
1477
1494
1514
totaal
Kerk
Anderen
aeetellend
voor verponding
9B£ m. 6 sn.
1*311 m. 6* sn#
Ai
1455 m. 3 g.
91 a.T g.3 sn*
308 m.
1060 m. 1 g» 9 sn
Bemingerhorn
mit
Harinchuvsen
geen opgave
350 m.
8D0 m.
69 a J h.
430 m. 3 ix.
300 m.
Nydorper Cogge
alias Oude Nydorp
Nyeuwe- Nydorp
ende Winkel
geen opgave
geen opgave
485 a.
1277 a.
66J a.
64 m. 2 g.
36 m. 3 h.
53 a. 1 h.
241 a. 1 g.
799 a. 3 h.
355 n.
T79 m.
441 a.
308 m.
rt Niewelant
van St.Maarten
geen opgave?
geen opgave
i»l
6*90 a.
63 m. 3 h.
376'a. Jh.
250 m.
rt Oge
geen opgave
geen opgave
200 a.
25 m.
175 m.
a) waarvan 150 m. bulten de ban
b) waarvan 200 m. bulten gebruik»
N.B. De opp.maten zijn gegeven in de oorspronkelijke
eenheden,te weten: m.-morgen,g.-geers,en.-snees
en h.-hont»
"Kerk" zijn in deze belang
rijk, omdat dit grondgebied
buiten de verponding bleef.
In de hierbij gepubliceerde
tabel GRONDGEBIED, waarin
ter vergelijking ook de ge
gevens uit 1477 en 1494 zijn
opgenomen, wordt de
oppervlakte gegeven in voor
die tijd gangbare, maar nu
onbekende maten, te weten:
1 morgen 6 hont
3 geers
1 geers 12 snees
Om enige indruk te krijgen
van de oppervlakte van het
De tabel geeft aanleiding
tot de volgende opmerking:
le: In vergelijking met de
omliggende dorpen is Schagen
als het om het grondbezit
gaat een rijke plaats: rela
tief weinig grond is eigen
dom van buitenstaanders:
bijna 73% is in bezit van
Schagenaars. (Voor de snelle
groei van het grondbezit
tussen 1477 en 1494 heb ik
vooralsnog geen verklaring]
2e: Gezien de al eerder ge
noemde slechte kwaliteit
van de grond daar is het
niet verwonderlijk dat
