18
4. Een natuursteen met
inscriptie die als "eerste"
steen wordt gelegd, met
feestelijkheden, niet in re
latie tot de eerste baksteen,
meestal enkele decimeters
boven straatniveau.
De stenen genoemd onder 1 en 2
zijn niet meer terug te vinden
zonder het bouwwerk af te
breken. De aanwezigheid van
een dergelijke steen, eventu
eel met enig feestelijk vei
toon gelegd, kan uitsluitend
uit geschreven berichten over
de steenlegging gehaald
worden. Zij spelen geen enkele
rol bij de verfraaiing van de
gevel
Type 3 kan als een gedenksteen
worden aangemerkt en type 4
als stichtingssteen.
Uit de resultaten van het
onderzoek zal blijken welk
type steen in onze omgeving is
terug te vinden.
Om de gegevens uit onze omge
ving te kunnen vergelijken met
die uit Haarlem en andere
plaatsen zullen deze op een
uniforme wijze geregistreerd
moeten worden. Hiervoor is in
Haarlem een speciaal formulier
ontworpen waarop de volgende
gegevens ingevuld kunnen
worden.
- STRAAT, perceel nummerdatum
van de eerste en tweede waai
neming en wie de waarneming
heeft gedaan. Elke waarneming
wordt nog eens gecontroleerd
om vergissingen uit te slui
ten. Een moeilijk leesbare
tekst op oude stenen kan bij
voorbeeld verkeerd gelezen
zijn.
- DE AARD VAN HET BOUWWERK:
Dat kan zijn een woonhuis,
woonwinkelhuis, kerk, fabriek,
school, bank, gemeentehuis of
boerderij
- AANTAL EERSTE STENEN: In
sommige gevallen zijn meerdere
eerste stenen aangebracht,
soms in zij— of achtergevels.
In Schagen is dat het geval
bij de StAloysiusschooldie
twee stenen heeft.
- PLAATS: De plaats waar de
steen is aangebracht. De
begrippen links en rechts
kunnen worden gebruikt mits de
waarneming geschiedt met het
gezicht naar de eerste steen.
- AFMETINGEN: De afmetingen
worden aangegeven in c.m. in
de volgorde breedte x hoogte.
- MATERIAAL: Dit betreft de
aard van het materiaal. Dit
zal meestal problemen geven,
zodat hier hulp van een des
kundige nodig is.
- TEKSTDe tekst dient
letterlijk te worden overge
nomen; per regel en, indien
mogelijk, in de zelfde vei
houdingen, bij voorkeur
geschreven in blokletters.
- LETTERS: Liggen de letters
of cijfers op de steen dan is
er sprake van haut-reliëf
zijn ze in de steen gebeiteld
dan is er sprake van bas
reliëf
- LITERATUUR: alle vermel
dingen van eerste steenleg
gingen in kranten, tijdschrif
ten of op andere wijze zijn
van interesse.
Tot dusver is nog maar een
fractie van alle bouwwerken in
Schagen en omgeving onderzocht
op de aanwezigheid van
speciale stenen. Het is een
zeer tijdrovende bezigheid om
dat elk bouwwerk intensief
afgespeurd moet worden.
Hulp van de leden van de
vereniging is dan ook onont
beerlijk. Als elk lid een
stukje van zijn woonomgeving
afspeurt, over het onderwerp
praat met vrienden en kennis
sen moeten er goede resultaten
te bereiken zijn. De melding
van een vondst kan schrifte
lijk gedaan worden door een
briefje te sturen naar de re
dactie.
Ook informatie over verdwenen
stenen is welkom. Misschien
zijn ze gespaard gebleven en
kunnen de gegevens alsnog
opgenomen worden.
R. J. M. van de Pol
