18
De betekenis van Nuwendoorn
West-Friesland was in de 13e eeuw een gebied dat grotendeels uit smalle,
vaak drassige stroken land en wat grotere gebieden tussen talloze grote en
kleine meren bestond, wat voor zwaar bewapende en moeizaam bewegende rid
ders moeilijk begaanbaar was; iets wat Willem II in 1256 ondervond en
Floris V in 1272. Geen wonder dat Floris V als het ware in het verlengde
van de Torenburg bij Alkmaar twee nieuwe sterkten bouwde: de Middelburg en
de Nieuwburg. Ook Floris had - evenals zijn vader - slechte ervaringen met
aanvalsacties van hier uit. Hij moest de overgang over de Rekere en de ver-
bindingsdam met Vrone vast in handen hebben. Want de tegenwoordige Munni-
kenweg in Oudorp was in 1272, tegen het bloedige verzet van de Westfriezen
in, aangelegd door de graaf, en was bedoeld als invalsweg in het Westfriese
land; vandaar ook juist hier de uitgebreide vestingbouw.
Nu was in het midden van de 13e eeuw de Rekere begonnen te verzanden. Dit
water liep van de Schermer langs Alkmaar in noordwestelijke richting en
verenigde zich ter hoogte van de huidige Hondsbossche Zeewering met de
Zijpe. Op de westoever van de Rekere lag de Schoorlse Dijk ter bescherming
van het land van Schoorl en Groet, op de oostoever de Rekerdijk, die bij de
Zijpersluis op de Westfriese Omringdijk aansloot; dit punt was dus strate
gisch gezien van groot belang, met name met het oog op de toegang tot West-
Friesland. Daar moest de graaf dus eveneens een sterkte bouwen, wilde hij
meester blijven over zijn nieuwe onderdanen. Dat werd het Huis te Nuwen-
doorn.
Dat de graaf grote waarde hechtte aan het behoud van deze twee punten,
blijkt alleen al uit de manier waarop hij de verdediging organiseerde: op
de Torenburg zetelde de baljuw van Kennemerland en West-Friesland, die
later zijn intrek nam op de Nieuwburg, op Het Huis van Nuwendoorn zetelde
de heer Janne van Polanen, die in 1342 overlijdt. In 1343/1344 is Boudijn
Jan Baertsz gedurende enkele maanden "kastelein", in 1344/1345 is dat Jan
van Egmond, die daarna tot 1366/1367 in de rekeningen voorkomt.
De herkomst
Uit bewaarde kronieken is bekend dat Floris de baksteen voor zijn burcht
ten dele in Friesland heeft laten vervaardigen. De plattegrond van de
burcht kan zowel van Engelse als Franse afkomst zijn, gezien de nauwe be
trekkingen met het Engelse hof en met name koning Eduard (1272-1307)die
