12
De mensen dieper in het veengebied,die ten opzichte van de zeespiegel
wellicht ook hoger wonen,zullen slechts incidenteel iets van de komen
de veranderingen merken.Echterdoor de oxydatie van het veen wordt men
ten lange leste gedwongen overal tot ophogen over te gaan.Uit recent
onderzoek blijkt dat de bewoners van Schagen en omgeving pas in de late
11de eeuw,of in het begin van de 12de eeuw met de terpenbouw zijn be
gonnen.In deze eeuw vindt een aantal grote stormvloeden plaats,die waar
schijnlijk vele duizenden slachtoffers hebben gemaakt.Een plaats als
Alkmaar wordt verwoest,een dorp als Geddinmore wordt zelfs van de kaart
geveegd.Met de mogelijke uitzondering van Het Torp bij Den Helder,raakt
de hele kop van Noord-Holland ontvolkt boven de lijnrSchoorl,Sint Maar
ten, Schagen,Kolhorn,Medemblig.In eerste instantie is het antwoord van
de resterende bevolking de aanleg van dijken en kaden om het éigen ge
bied; later blijkt er meer (van bovenaf geredigeerde?) samenwerking te
bestaan,waardoor onder meer de zogenaamde ""Scagherdam" tot stand komt
(afb.10).In het hart van de provincie zijn intussen grote meren ontstaan,
die van binnenuit het oude veenlandschap aantasten.Zo moet de genoemde
Schagerdam voorkomen dat er een blijvende verbinding zal ontstaan tus
sen het zeegat het Z'ijpe en de Witsmeer ten zuiden van Schagen,waardoor
West-Friesland los van de rest van de provincie zou komen te liggen.
Later wordt de Schagerdam doorgetrokken naar het gebied van Kolhorn
(afb.11).
Naar het zuiden toe wordt,op de bestaande dijken rond de Schagense ont
ginningen, een zogenaamde ""Zijdwende^een dwarsdijk,aangelegdom het ge
bied ten oosten daarvan,gelegen binnen de latere Niedorperkoggete vrij
waren voor wateroverlast uit de Witsmeer.Binnen deze dijk werd in 1982
een omvangrijk grafveld ontdekt dat vrijwel zeker de dodenakker van de,
bij de stormramp van 1170 verzwolgen,plaats G'eddinmore is.De op enkele
honderden meters hiervan verwijderde Zijdwende vertoont geen spoor van
een doorbraak en dateert zichzelf hiermee na 1170.
Als dan enkele tientallen jaren later de grootste dreiging ins afgewend,
werpt men zich op de herovering van het verlorengegane gebied.Net als
in het Fries-Groningse kweldergebied legt men kaden om opgeslibd buiten
dijks land dat nes r oi ""kaag" wordt genoemd.Al snel slaagt men er in
grote stukken land te heroveren en rond 1250 is men in staat de 'rcaeghen"
alle binnen een nieuwe zware dijk te leggen,de Westfriese Zeedijk (25).
Gedeeltelijk bestaat deze dijk uit nieuwe stukken,maar waar mogelijk
maakt men gebruik van dijken en kaden die al bestaan.Toonbeelden daarvan
