0
12
sierde terra sigillata,bronzen voorverpen er glas bij de inheemse bevol
king zeer in trek.Deze artikelen zullen betrekkelijk duur geweest zijn
en het is daarom interessant eens wat dieper in te gaan op de economische
verhoudingen in die tijd.
De technologie van de inheemse bewoners is eenvoudig en afgestemd op de
behoeften van alle dag;ze laat geen ruimte om te komen tot hoogstandjes,
Enerzijds ontbreekt het hen,door het moeten uitvoeren van de dagelijkse
(boeren-)arbeid,aan tijdanderzijds zijn de technische middelen waarover
zij beschikken, ontoereikend .Een goed voorbeeld, is het aardewerk,dat in
principe nog steeds op dezelfde wijze vervaardigd wordt als tweeduizend
jaar eerderrklei vermengd met minerale of pantaardige magering,met de
hand gevormd tot een pot en gebakken in een open vuur of in een eenvoudig
veldoventje.Het resultaat is een bros en poreus produkt.Het zal stellig
vaak gebroken zijn of weggegooid omdat het stonk.Gezien de overweldigende
hoeveelheden scherven die bij onderzoek in een nederzetting steeds worden
gevonden,is het verbruik,alhoewel aanzienlijk,blijkbaar voor de inheemse
bevolking een overkoombaar iets.De energie benodigd voer het vervaardigen
van een nieuwe pot is waarschijnlijk marginaal.Toch zijn er binnen een
groep nederzettingen zonder twijfel lieden die een relatief hoogwaardiger
produkt kunnen maken dan een ander.Zo kan
er binnen een groep nederzettingen ruil
van goederen ontstaan èn zelfs een inter
lokale ruilhandel (6)(afb.3).Datzelfde
gaat op voor inheemse bevolkingsgroepen
die de Romeinen als directe buren hebben.
Daar komen Romeinse produkten terecht in
het lokale ruilverkeer en uiteindelijk in
het interlokale verkeer.Op het moment
waarop een behoefte aan een zeker produkt
gecreeerd is,zal men bereid zijn offers
te brengen om dat produkt te verkrijgen.
Afhankelijk van de aanwezige specialis
men, zal men een surplus van goederen gaan
maken met het oogmerk deze te verhandelen.Voer de hand liggende zaken
zijn vee en de daarvan afgeleide produkten zoals huiden,wol en kaas (7),
maar ook zout en ijzer (8).De eerste groep is het resultaat van de dage
lijkse arbeid,de tweede het resultaat van incidenteel uitgevoerde arbeid
die vrij gemakkelijk kan uitgroeien tot een activiteit uitsluitend gericht
op de handel.Op dat moment is er sprake van een economische balans van
hi i hii&cn wroihU u inh<</>/sc put van het
rcrvdtirch&d in Noordoost-
NederlandSehttdl 1 4.