62 Blijvers
SONDER-AUSWEIS
SIEGEL, Paul 71. 28.1.24 Bar. 6$
isi bcrcchtigl it.>s taper WeMcrbutk zu verlassen,
um in: liauamtiQ
Kaartbeeld: Jard van der Lugt (TU Eindhoven)
A Ji.li
Sonder-Ausweis
30ste jaargang 2022/1 nummer 91
Van Werkdorp naar
verblijfplaatsop 1 aug 1941
Guitig bis
Mixlcl ii» IM I H t» 'I I
De verhalen die Roel Wittink ons op
deze middag vertelde, vult de geschie
denis van het werkdorp aan met in
drukwekkende informatie, verhalen die we niet
kenden.
Augustus 1941 - De ‘blijvers’ zochten na 1 au
gustus zelf een plek, in Noord-Holland (33), in
Deventer (18), verder in o.a. Gouda, Naarden,
Eindhoven en Franeker. In Deventer was het
Ru Cohen, zelf al jarenlang actief met het ver
der helpen van Palestinapioniers, en hij was een
broer van de voorzitter van de Joodse Raad, die
hielp bij vinden van een plek in een boerenge
zin.
Namenmonument - De initiatiefnemers van
het Joods Namenmonument aan de Nieuwe-
sluizerweg te Slootdorp, Marieke Roos en Ina
Hoogenbosch hebben met Roel Wittink sa
mengewerkt aan de site www.werkdorpwierin-
germeer.nl. Hier is een schat aan biografische
gegevens te vinden van leerlingen en personeel.
Het geeft een indringend overzicht van en ver
helderend inzicht in deze werkdorpers, mensen
die zijn vermoord door de nazi’s tijdens WOII.
Binnenkort ook in het Engels en Duits te lezen.
Ontsnapping - Van de werkdorpers
zijn in totaal 5 vrouwen en 3 man
nen uit kamp Westerbork ontsnapt.
Ze doken onder en met hulp van der
den vluchtten ze verder. Bijvoorbeeld
met een vals ‘Sonderausweis’ konden
werkopdrachten buiten het kamp ge
daan worden. Dit bood een mogelijk
heid om te vluchten. Zo konden Paul
Siegel, die 14 maanden in Westerbork
gevangen zat, en ook oud werkdorper
Martin Uffenheimer, op 2 februari
1944 ontsnappen.
Uitstel en ontsnapping - Had je een ‘sperr’, dit
betekende uitstel van transport. Vanuit Wester-
bork werden ontsnappingen voorbereid, dit is
in aantal gevallen gelukt. Gekleed in een overall
van de helpers (ook joden) en met een wit
te band om de arm ter verduidelijking dat
ze niet mee hoefden, werd daarover hun
winterjas gedragen. Deze helpers werden
zodoende toch ‘meegeteld’ bij het betreden
van de trein. Eenmaal in de wagon ging de
winterjas uit, werden mensen geholpen
b.v. met koffers in het rek leggen. Eenmaal
klaar met hun taak, vertrokken de helpers
uit de trein en zonder winterjas. Deze me
thode is meerdere keren gelukt. Pas op de
eindbestemming van de treinen werden
de mensen weer geteld. Als bleek dat het
aantal niet klopte, was niet meer te achter
halen waar de ‘vermisten’ ontsnapt waren.
Arhcilen zu verrichten.
'3/ I
SS’Obmturmführrr
e.ul‘ Wei te ren
1'"
Antwerpen
t Eindhoven
Gouda
