Verslag lezing
Vertrouwen en achterdocht
Ina Hoogenbosch - Glas
Roel Wittink hield op 19 maart 2022 een lezing over een groep Joodse bewoners die tot
1 augustus 1941 in het Werkdorp Wieringermeer bleven. Hoe verging het hen daarna?
Jongen met appel heeft een naam!
30ste jaargang 2022/1 nummer 91
Sonja, Fritz en
Charlotte Hirsch.
Bronnen: Klaske Collou-Reitsma, Roel Wittink en
werkdorpwieringermeer.nl, boek Wieringerwaard in
vogelvlucht, Yad Vashem, Joodsmonument.nl, RAA
bevolkingsregister gemeente Barsingerhorn 1934
1938, inv.nr. 154.
1 Holocaust is de naam voor de genocide op de Joden
die in de periode 1939-1945 plaatsvond in Europa, ook
Jodenvervolging genoemd. Shoah is de Hebreeuwse bena
ming en betekent ‘catastrofe’.
De familie bleef wonen in Wieringerwaard en
werken in het werkdorp tot de ontruiming in
augustus 1941. Moeder en dochter zaten vanaf
circa 1942 ondergedoken bij de familie Okkema
aan de Ulkeweg. Vader Fritz hield zich ergens
anders schuil. Alle drie overleefden ze de oor
log.
In december 1949 emigreerden ze naar Austra
lië. Voor Klaske was dit blij makend nieuws: ook
Sonja had de oorlog overleefd!
Maart 1941 - van de 200 afgevoerde personen
verbleven velen eerst in Amsterdam, soms op
maar 750m afstand van het bureau van de Jood
se Raad. Al in 1941 stierven enkele werkdorpers
in kamp Mauthausen. Vanaf 1942 begon de stel
selmatige verwijdering van Joden.
Na de ontruiming van het werkdorp op 20
maart 1941 door de SS’ers Willy Lages en Klaus
Barbie bleven zo’n 81 personen - leerlingen,
personeel en kinderen - achter tot de definitieve
ontruimingsdatum.
Hierop kwamen reacties van georganiseerde
joden en Nederlanders. Zo hielp b.v. vanaf zo
mer 1942 de (Joop en Willy) Westerweelgroep
een flink aantal Palestinapioniers onderduiken,
waaronder oud werkdorpers. Een van de vlucht
routes liep via de Pyreneeën, in februari 1943
was het ijzig koud, het werd een helse tocht.
Al eerder, in juli 1939, waren zo’n 500 Joodse
vluchtelingen vanaf Amsterdam en Antwerpen
met een oude kolenboot Dora naar Tel Aviv in
Palestina gevlucht.
Fritz Hirsch werd
geboren op 29 april
1903 in Bromberg,
Duitsland. Fritz
was getrouwd met
Charlotte Potratz.
Dochter Sonja werd
op 29 november
1931 geboren. De
familie was vanwe
ge Fritz zijn com
munistische activiteiten uit nazi-Duitsland uit
geweken naar Nederland na de Rijksdagbrand
op 27 februari 1933. Zij kwamen op 24 april
1934 naar het werkdorp. Hij was de werkleider
van de meubelmakerij, zij werkleider in de huis
houding.
