Verslag Lezing Geen soldaat
kan de polder regeren
Rein Kooien
Historisch Genootschap
Wieringermeer
Maar al klettert zijn laars op een rots,
hij weet niets van de Hollandse trots!
Wat wij weten kan hij ons niet leren:
Geen soldaat kan de polder regeren.
(Jan Kruisinga alias Christiaan Terpstra.)
Na twee keer uitstellen kon op 2 oktober 2021 deze lezing wel doorgaan. Het onderwerp
was het wel en wee van de Noord-Hollandse waterschappen in oorlogstijd.
Thea en Jan de Roos publiceerden in 2019 het
boek Geen soldaat kan de polder regeren. De Wie
ringermeer is in dit boek royaal bedeeld. Secre
taris Roelie Schiere opende de bijeenkomst met
een woord van welkom en de laatste strofe van
het gedicht waarmee het boek opent:
Onderschat tot nu toe is de giganti
sche verstoring in de kustgebieden
door o.a. de bouw van de Atlantikwall.
Dergelijke ingrepen verstoorden de
kleinere waterschappen grondig.
Daardoor en ook door de steeds grote
wordende invloed van de NSB-politici
werden nieuwe benoemingen vaker
gegund aan bezetterssympathisan-
ten. Dijkgraaf Ovinge van de Wieringermeer
bleef op zijn post. De zorg om het onderwater
zetten van de polder moesten hij en alle pol-
der-bewoners volgens de bezetter maar uit het
hoofd zetten: ‘Sie brauchen keine angst zu haben’.
De roep van Ovinge om hulp werd door alles en
iedereen, ook door dijkgraaf A.F. Kamp van het
Noorderkwartier, genegeerd. 17 april 1945 liet
zien dat we verloren waren.
Jan de Roos vervolgde met een verhaal over en
kele Wieringermeerders in die oorlogsdagen.
En over de zuiveringen nadien. Ook water-
schapbesturen werden achteraf beoordeeld op
hun handelwijze. De Commissie Koelma boog
zich over 81 gemelde gevallen. Uiteindelijk wer
den drie dijkgraven, 28 heemraden en zes in
gelanden ontslagen. Verder besprak hij de han
del en wandel van enkele NSB-aanhangers en
hun wandaden; Jan en Aris Saal, Oege Venema
en Abe Steiginga. Daarna was er tijd voor vra
gen. Roelie beëindigde de bijeenkomst met een
dankwoordje en overhandigde de sprekers een
aandenken aan de Wieringermeer.
Thea vertelde voor de pauze over de geschiede
nis van de 323 waterschappen die Noord-Hol-
land ooit telde, nu verenigd in welgeteld 2 hoog
heemraadschappen, Hollands Noorderkwartier
en Rijnland. Zij liet zien dat die versnippering
indertijd door de bezetter nogal moeilijk in hun
verlangde strakke regime te passen viel. De lo
kale bestuurders wisten als geen ander hoe de
situatie in hun eigen gebied was, hun taken wa
ren niet politiek gericht. Zij konden veelal op
hun post blijven. Gemaal Leemans,
circa 1940. RAA/FO3021893
29ste jaargang 2021/3 nummer 90
