Kijken naar Kolhorn
Historisch Genootschap
Wieringermeer
Het oude land en de geschiedschrijving van de Wieringermeer
Jaap Kerkhoven
Onlangs verscheen Aan wad en waard. Geschiedenis van Kolhorn. In dit boek vertelt histo
ricus Jaap Kerkhoven op levendige wijze over wel en wee van een eigenzinnige gemeenschap.
Voor deze Kroniek beschrijft hij hoe de komst van de Wieringermeer is ervaren in de randge
meenten. En hij gaat in op de behartiging van de belangen van dagloners. Dat gebeurde in
Kolhorn vanuit overtuigingen die eeuwen teruggaan. In de jonge Wieringermeer ontbreekt
die diepere historische laag.
Een naar buiten gekeerde blik: daar nodigt
de voorgeschiedenis van de Wieringermeer
niet toe uit. Historici van de polder hebben
geen dringende reden om de archieven van de
randgemeenten uit te pluizen. Het drooggeval
len land is alleen provisorisch ingedeeld bij de
randgemeenten.
Al in 1938 kwam een bestuurslichaam tot
stand, en vanaf 1941 bestond de gemeente
Wieringermeer. Met de gemeentegrenzen had
het ook anders gekund. Tegenstanders bedien
den zich in 1927 van historische argumenten:
nieuwe polders waren altijd ingedeeld bij het
oude land.
De komst van de nieuwe polder
De dorpen in de Wieringermeer staan ver
van het oude land. Ook in dit opzicht had het
anders kunnen lopen. Architect M. Granpré
Molière ontwierp voor Dienst Zuiderzeewerken
een woonkernenplan: vijf dorpen in de polder
en acht gehuchten langs de rand, met pal bij de
overgang naar het oude land richting Kolhorn
'Oostgroet'. De afstand tot Kolhorn was tien
minuten op de fiets. Granpré verwachtte dat die
gehuchten zouden vergroeien met dorpen op
het oude land. Zo zou Oostgroet economisch
nauw verbonden zijn met de nieuwe polder en
sociaal met moederdorp Kolhorn. Geen van
die gehuchten kwam tot stand. Kolhorn
kreeg in de praktijk de functie van Oost-
groet. Dagloners uit het dorp werkten
ten tijde van het droogvallen van de
Wieringermeer (1930) al driekwart eeuw
in de polders Waard en Groet. Die waren
in 1844 drooggevallen. In de jaren dertig
fietsten zij naar de werkverschaffing
in de Wieringermeer. Ook na 1945 was
daar substantiële werkgelegenheid.
Was Oostgroet gebouwd, dan zou het
een arbeidersbuurt zijn geworden en
Kolhorn was zonder naoorlogse nieuw
bouwwijk gebleven.
Pont bij Kolhorn zet arbeiders over naar de Wieringermeer, 1931
26ste jaargang 2018/3, nummer 81
