De stilte en de storm.
4 en 5 mei sinds 1945
Historisch Genootschap
Wieringermeer
Anita Blijdorp
De stilte
en de storm
4 en mei
sinds 1945
Wie en wat herdenken we op 4 en 5 mei en hoe doen
we dat? Waarom is er altijd 'gedoe' rond 4 en 5 mei?
In De stilte en de storm (2018, Amsterdam University
Press) beschrijft Raaijmakers de bijzonder woelige
geschiedenis van het herdenken van de doden en het
vieren van het eind van de Tweede Wereldoorlog,
ieder jaar op 4 en 5 mei.
Haar belangrijkste conclusie: dé Dodenherdenking
heeft nooit bestaan, is zelfs altijd aan verandering on
derhevig geweest. Vlak na de oorlog ging het vooral
om gestorven soldaten en verzetsstrijders, pas in de
jaren zestig kwam daar de aandacht voor de slachtof
fers van de Holocaust bij. In de jaren tachtig ging het
om verbinding leggen met eigentijds racisme en het
waarschuwen voor vreemdelingenhaat.
Hun doden
De Dodenherdenking van 1970 was er een met veel
tumult. Van tevoren kondigde een groep jongeren
aan een krans op de Dam te willen leggen voor de
homoseksuele slachtoffers van de nazi's. Het or
ganiserend comité zag dat niet zitten, maar de de
monstranten stormden toch het podium op met hun
krans. Ze werden hardhandig verwijderd. Het comité
haalde bakzeil toen daags na 4 mei de publieke opinie schande sprak dat zij, de homoseksuelen,
'hun doden' niet mochten herdenken.
Stilte kan niet zonder storm
Raaijmakers beschrijft treffend dat iedere generatie en tijd zijn eigen helden en slachtoffers heeft
en dat de storm bij de stilte hoort. Ook nu zijn er 'klachten' dat de Dodenherdenking over te veel
slachtoffers van te veel soorten onrecht gaat, en te weinig over de Tweede Wereldoorlog. 'De herrie
brengt ons verder', zegt Raaijmakers in de Volkskrant van 3 mei 2018. 'De discussies zeggen iets
over waar we staan en wie we zijn als Nederlanders.'
Raaijmakers' boek maakt duidelijk hoe veranderlijk de herinneringscultuur van de oorlog is. En
hoe moeilijk het is stil te staan bij de vrijheid die we inmiddels als vanzelfsprekend zien. De grote
meerwaarde van dit boek is dat Raaijmakers opnieuw de aandacht vestigt op het gegeven dat vrij
heid nooit vanzelfsprekend is.
ILSE RAAIJMAKERS
26ste jaargang 2018/2, nummer 80
