met speciaal nieuws voor de polder. Meerdere
keren een dringende oproep de post spoedig te
bezorgen en de adressen te onthouden. Ook de
waarschuwing dat er gecontroleerd zal worden of
de adressen inderdaad post ontvingen. Zo niet,
dan wordt de bezorger niet meer voorzien van
nieuws!
Wie zijn de makers van het nieuws?
De boekjes zijn aftomstig uit de nalatenschap
van Marinus Meeuwsen. Ik heb zijn jongere
broer Cees bezocht. Misschien kon hij mij op
weg helpen? Dat was maar een heel klein beetje.
Dit is zijn verhaal: 'Mijn broer heeft in Hanno
ver gewerkt voor de Duitsers. Dat deed hij om
mijn moeder die weduwe was niet in de proble
men te brengen. Een oproep weigeren was zeer
straftaar.' Tijdens zijn werk in Hannover kreeg
Marinus een ongeluk waarbij hij drie vingers van
één hand verloor. Hij kreeg verlof om te herstel
len in Nederland. Terug naar Duitsland ging hij
niet. Hij dook liever onder. Cees vertelt verder:
'Op een dag werd hij benaderd door Spikman,
destijds directeur van de Coöperatie in Sloot-
dorp. Wij woonden daar toen ook. Hij moest op
de zolder van loonbedrijf Zuidema radio Oranje
beluisteren en alles wat hij hoorde opschrijven.
Zuidema was via een achterpaadje te bereiken.
Marinus werkte bij verzekeringsbedrijf Ridder in
Middenmeer en was handig met de typemachine.
Op het kantoor werkten twee onderduikers, Silvis
en Vos. Misschien hebben zij ook meegedaan
met stencilwerk? Eén keer is hij bijna gesnapt.
Toen kwam het radiotoestel bij ons thuis zodat hij
na spertijd niet meer weg hoefde. Verder kan ik
niet veel vertellen, want er werden nooit namen
genoemd. Het was beter dat je maar niks wist. Ik
had in die tijd ook geen idee wat er zich allemaal
afspeelde. Ik was een puber. Ik weet nu wel dat
Stijn Oostra koerierster was in die tijd, samen
met haar zuster. En het logo van Trouw heeft
Frits Schaafstra gezaagd uit de deksel van een
sigarenkistje. Dat werd als stempel gebruikt. Later
is dat logo uit zink gemaakt en kon op de stencil
machine gemonteerd worden. Dat scheelde veel
stempelwerk. Het stukje zink is ook bij de boekjes
gevoegd.'
Hoe kwam Trouw in de Wieringermeer?
Om te beginnen even een korte beschrijving over
het ontstaan van Trouw. De krant verscheen voor
het eerst op 18 februari 1943 met een nummer
Oranje-Bode genaamd vanwege de geboorte van
prinses Margriet. De krant was illegaal en op
initiatief van een groep orthodox-protestantse
verzetsmensen opgericht. Enkelen waren eerder
actief bij het illegale blad Vrij Nederland, dat al
in 1940 verscheen, maar zij verlieten deze krant
in 1942 na een conflict tussen dr. Sieuwert Bruins
Slot en Henk van Randwijk over de politieke lijn.
Trouw trad in de plaats van De Standaard, waar
de NSB'er Max Blokzijl 'toezichthoudend redac
teur' was geworden. De eerste edities werden
gedrukt bij een theologische uitgeverij aan de
Prinsengracht 493 in Amsterdam. Maar niet alle
lezers ontvingen een gedrukt exemplaar. Van de
verzetsmensen die het illegale Trouw maakten
zijn er honderden opgepakt en gedood. In au
gustus 1944 werden er 130 in één keer opgepakt,
onder wie een van de oprichters, de onverzet
telijke Wim Speelman, toen 25 jaar. Er kwam een
ultimatum van de Duitsers dat het verzet moest
stoppen met dit ophitsende geschrift, anders
werden de mannen gefusilleerd. De Trouw-groep
besloot uiteindelijk niet voor dit dreigement te
zwichten. 23 mannen werden in het SS-concen-
tratiekamp Kamp Vught gefusilleerd. Later bleek
dat de Duitsers dit besluit al hadden genomen,
ongeacht of de Trouw-groep zou stoppen met de
krant. Trouw bleef in het hele land verschijnen
tot aan de bevrijding in mei 1945 met een oplage
van meer dan 250.000. Dat kwam ook omdat
zowel katholieken, hervormden als humanisten
meehielpen aan het blad in de hoop of verwacht
ing dat na de oorlog Trouw een algemene krant
zou worden. De gereformeerden claimden echter
De illegale pers
26ste jaargang 2018/2, nummer 80
