De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen
Margie Verbruggen-Schilder
Dominee Jan Nieuwenhuijzen uit Monnickendam vindt dat 'het volk' sociale en culturele
verheffing verdient. Het is 1784 en hij richt de Maatschappij tot Nut van het Algemeen op.
Met het motto: 'Kennis is de weg naar persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling.' De
Maatschappij vindt snel weerklank en in heel het land worden tientallen departementen
van 't Nut opgerichtzoals de Maatschappij kortweg wordt genoemd.
Om de leefomstandigheden van de arbeiders
te verbeteren streeft 't Nut naar onderwijs voor
iedereen. De Nutsdepartementen zetten zich in
voor het stichten van kleuter en lagere scho
len, het uitgeven van schoolboeken en richten
onderwijzersopleidingen op en andere vormen
van beroepsonderwijs. Daarnaast worden vele
educatieve en andere voor de samenleving
nuttige initiatieven genomen, zoals het stichten
van bibliotheken, spaarbanken en verzekerin
gen. 't Nut neemt initiatieven op het terrein van
de maatschappelijke zorg (reclassering bijvoor
beeld) en geeft cursussen op velerlei terrein.
In de tweede helft van de 19de eeuw stimuleert
't Nut ook de eerste coöperatieve initiatieven op
het terrein van de volkshuisvesting.
i srw y.r.
Op 22 februari 1937 staat in de Wieringer
Courant een bericht over het initiatief van
enkele bewoners van de Wieringermeer om
een departement van de Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen op te richten. Op 8 maart
1937 wordt de bevolking uitgenodigd om naar
Middenmeer te komen. Daar zal de heer
Hovens Greve, algemeen secretaris van de
Maatschappij, 'een causerie houden over de
beginselen, doel en werkzaamheden van de
Maatschappij tot Nut van het Algemeen'.
In de Wieringer Courant van 2 maart wordt
weer de aandacht gevraagd van de lezers:
'Het werkcomité van de heren heeft reeds
vele ingezetenen gepolst en bijna allen zegden
hun medewerking toe. Het is echter voor het
comité niet mogelijk om iedereen persoonlijk
te bezoeken en langs dezen weg nodigt zij
alle belangstellenden uit, om met hunnen
dames maandagavond 8 maart om 8 uur
aanwezig te zijn in Hotel Smit te Middenmeer,
alwaar dan de oprichtingsvergadering zal
worden gehouden.'
Waar houdt die nieuwe vereniging zich mee
bezig? Twee artikelen uit de statuten worden
in de krant afgedrukt:
'Art. 1 Het doel der Maatschappij is: naar de
beginselen van de christelijke godsdienst, alge
meen volksgeluk te bevorderen. Te dien einde
tracht zij mede te werken tot verbetering van de
verstandelijke, zedelijke en maatschappelijken
toestand van het volk, bepaaldelijk door invloed
te oefenen op de opvoeding en het onderwijs,
Verenigingsleven in de polder
23ste jaargang 2015/2, nummer 71
