Drie maanden lang sneeuw en ijs, overlast en
ijspret in de winter van i962-'63
Ruim vijftig jaar geleden, beleefden we de strengste winter van de 20ste eeuw. Velen
zullen het zich herinneren. Sneeuwen extreem lage temperaturen veroorzaakten veel
overlast, maar er was ook ijspret. Het was de winter van de koudste Elfstedentocht ooit.
Ook werd er een autorally georganiseerd die dwars over het IJsselmeer ging,
van Enkhuizen naar Stavoren en vandaar via Medemblik weer terug naar Enkhuizen.
Eind december viel er in de Wieringermeer, maar ook op veel andere plaatsen,
zoveel sneeuw dat veel boerderijen van de buitenwereld werden afgesloten.
Overlast
De winter 1962-1963 is berucht om een ex
treem lange koude periode met veel overlast
door ijs en sneeuw. Vanaf 5 december 1962
begon het te vriezen - en het blééf vriezen,
drie maanden lang. Al vóór kerst was het IJs
selmeer dichtgevroren, het Noordzeekanaal
en de Waddenzee lagen dicht en zelfs in de
Noordzee lag er ijs. De binnenvaart was elf
weken gestremd en veerboten konden niet
varen. Rond de jaarwisseling begon het te
sneeuwen. Dooreen harde wind ontstonden
ersneeuwduinen. Talloze dorpen en boerde
rijen raakten ingesneeuwd en het verkeer in
Nederland werd totaal ontwricht.
Van 18 tot 25 januari vroor het elke nacht
meer dan 10 graden. Door het dikker wor
dende ijs ontstonden steeds meer proble
men. Op de rivieren bevond zich veel drijfijs
zodat scheepvaartverkeer bijna niet meer
mogelijk was. De Nieuwe Waterweg kon met
ijsbrekers moeizaam worden opengehou
den. In Rotterdam ontstonden problemen
met het drinkwater, Amsterdam kampte met
een tekort aan kolen en de Waddeneilanden
werden met behulp van vliegtuigjes bevoor
raad.
Ook februari was met gemiddeld min 3,4
graden zeer koud. Halverwege de maand
waren er opnieuw sneeuwjachten.
Op 18 januari werd bij 20 graden vorst de
koudste Elfstedentocht ooit gereden. Het
vroor en stormde, en van de tienduizend
toerrijders haalden slechts 69 de eindstreep.
Er vielen geen doden, maar wel waren er
veel botbreuken, bevroren geslachtsdelen,
ogen, neuzen en zelfs afgevroren ledema
ten. De legendarische winnaar van de tocht,
Reinier Paping, kwam na ruim tien uur aan,
hallucinerend en onderkoeld.
File bij Medemblik voorde tocht
over het IJsselmeer
IJspret
Behalve de overlast was er ook veel ijspret.
Zo kon je met de auto op het IJsselmeer rij
den, of een autotocht maken over de bevro
ren Gouwzee naar Marken. Op 24 februari
werd op het IJsselmeer de 'Drie IJsselmeer-
steden autorally' gereden die van Enkhuizen
naar Stavoren voerde en van Stavoren via
Medemblik weer terug naar Enkhuizen. Zie
het verslag verderop in deze Kroniek. Het ijs
was 70 centimeter dik, aan de 130 kilome
ter lange tocht deden zo'n vijfduizend auto's
mee. Er stonden twee tankstations op de
route, de ANWB had wegwijzers neergezet
en de Wegenwacht was paraat. Die winter
konden wandelaars vanaf de pier in Sche-
veningen over de ijsschotsen teruglopen
naar het strand. Op bevroren plantsoenen
en zelfs in de straten kon worden geschaatst
Kroniek no. 66, 2ie jaargang, 2013/3
36
