"Een enkele reis Amsterdam - Palestina;
over Slootdorp graag
Aan het eind van de jaren dertig woonde er een jonge joodse jongen in
Amsterdam die maar één ideaal had: emigreren naar Palestina om mee te helpen
aan de stichting van een joods thuisland. We hadden nooit van zijn bestaan geweten,
ware het niet dat zijn dochter zich in 2011 meldde bij een voor haar onbekende boer
aan de Koggenrandweg en via via het balletje voorde Kroniek ging rollen.
Eliëzer Delden
Dorit Delden, dochter van Eliëzer en
wetenschapper uit Haifa, ziet kans aan
het eind van haar verblijf in Amsterdam
naar de Wieringermeer te reizen. Aan
knopingspunt voor haar is een getuig
schrift van haar vader, geschreven door
deheerA.C. de Graaf, woonachtig aan de
Koggenrandweg.
Een in die tijd jonge boer die een leerling
van het Joodse werkkamp in Slootdorp
wegwijs maakt op diverse landbouwma
chines. Dezelfde De Graaf, die later als
verzetsstrijder in de Wieringermeer voor
de Duitsers, figuurlijk gesproken, lange
tijd ondergedoken wist te blijven. Uitein
delijk kostte de onderwaterzetting hem
zijn leven. Op de vlucht met paard-en-
wagen vol met have en goed wordt hij in
de buurt van Wognum door de Duitsers
ontdekt en ter plekke geëxecuteerd.
Arie de Graaf meldt op 25 september
1939 in een getuigschrift op naam van
Eliëzer Delden dat "genoemde persoon
tot volle tevredenheid van ondergete
kende met veel ambitie en ijver dien tijd
heeft gewerkt". Ook staat er te lezen dat
"genoemde geleerd heeft met moderne
machines om te gaan".
Wat bezielt een Amsterdamse jongen van
nog geen 200m in de Wieringermeer land
arbeid te verrichten? Misschien toch nog
wat boerenbloed? Het ligt anders.
Zionisme
De jonge Delden was gegrepen door het
zionisme, een op socialistische grondslag
gestoelde beweging die streefde naar een
Joods thuisland, een eigen Joodse staat.
Deze beweging ontstond aan het einde
van de 19e eeuw en is in het leven geroe
pen door Theodor Herzl. De aanleiding
ligt in Oost-Europa en verder tot diep in
Rusland, waar de joodse bevolking ge
plaagd wordt door pogroms. Daarbij
gaat het er vaak hard aan toe. Mannen,
vrouwen en kinderen laten hierbij soms
het leven. Vaker nog worden bezittingen
vernield en de families verjaagd naar....
Ja waar naartoe? Waarheen kon je het
vege lijf redden? Wie geld heeft trekt naar
het Westen en verder nog, naar Amerika.
Bij anderen ontstaat het idee om naar
Palestina te gaan, daar liggen hun wortels
tenslotte. Deze trek, vaak lopend en als je
geluk hebt met paard en wagen, legt de
basis voor het zionisme. Ook joodse
mensen uit West-Europa die het vaak be
ter hebben dan hun Oost-Europese broe
ders worden hierdoor gegrepen. Zo ook
Eliëzer Delden, roepnaam Edi, opgroeiend
aan de Ceintuurbaan in Amsterdam-Zuid.
Na zijn militaire diensttijd meldt hij de
familie zijn plannen.
De Deldens zijn niet gelukkig met de idea
len van Edi. "Het is hier toch goed?". Over
Palestina lees je regelmatig dat het er
nogal onrustig is. En een neef, ziekenhuis-
32
Kroniek no. 61, 2oe jaargang, 2012/1
