Van Alles Wat
LEZING Marjan Schwegman
Op dinsdagavond 25 november 2008
was Marjan Schwegman naar haar
geboorteplaats Middenmeer gekomen
om in De Oude Beurs voor de leden van
ons Genootschap te vertellen over het
werk van het Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie, (NIOD), waarvan
zij sinds 1 maart 2007 de directeur is. Na
enkele woorden gewijd aan haar jeugdjaren
in de Wieringermeer, wist zij haar gehoor
op een zeer vlotte en geanimeerde wijze te
boeien over de taak en betekenis van het
NIOD.
Als historica deed Marjan een beperkt
onderzoek naar het verzet van vrouwen
in de Tweede Wereldoorlog en maakte
studie van de geschiedenis van Italië.
Deze leeropdracht voerde haar naar het
Nederlands Instituut in Rome, waar zij
naast studie en onderzoek cursussen gaf
gedurende een periode van 4 jaar.
Het NIOD is de opvolger van het RIOD
(Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie),
dat begon in mei 1945. De Nederlandse
Regering in Londen had tijdens de
ballingschap aldaar reeds zo'n instituut
bedacht. De taak was te onderzoeken
hoe het echt in Nederland was geweest
gedurende de oorlogsjaren naast alle
oorlogspropaganda die over Nederland was
uitgestrooid.
Chef van het RIOD werd dr. L. de Jong,
voormalig journalist van De Groene
Amsterdammer en medewerker van Radio
Oranje in Londen. Dankzij de vele televisie
uitzendingen over de bezetting van
Nederland kregen het RIOD en Loe de Jong
grote landelijke bekendheid
De bekende Dr. L. de jong achter de beschreven
bezettingsjaren in 12 delen en 26 boekvormen.
(Foto: Website NIOD).
De eerste studie van het RIOD betrof de
Razzia van Rotterdam.
In opdrachtvan de NederlandseSpoorwegen
werd door het RIOD een onderzoek gedaan
naar de Spoorwegstaking. De onderzoeker
ondervond hierbij nog al wat tegenwerking
vanwege 'de dubbelrol' van de Spoorwegen
in de oorlog.
Hetverzetwaseenbelangrijkonderzoeksitem
van L. de Jong. Hierbij werd nogal zwart-wit
gedacht: Je was vóór of tegen de bezetter en
handelde daarnaar. Eén van de opvolgers
van De Jong, Prof. Hans Blom, had nogal wat
bezwaren tegen dat zwart-wit denken van
zijn voorganger. Zijn item was meer: Hoe
overleefden de Nederlanders de oorlog? Hoe
pasten zij zich aan aan de omstandigheden
tijdens de oorlog?
In 1997 werd in opdracht van de
Onderwijsminister J. Ritzen een
onderzoekscommissie ingesteld, die
het voortbestaan van het RIOD moest
36
Kroniek no. 52, ye jaargang, 2009/7
