BOEKBESPREKING
Kroniek no. 50, 16e jaargang, 2008/2
In deze rubriek wordt een korte
samenvatting gegeven van de inhoud van
een boek dat in het archief van ons
Genootschap voorkomt. Deze keer
De Graanrepubliek door Frank Westerman
In 1999 uitgegeven door uitgeverij Atlas.
ISBN 978 90 467 0131 7
"De graanrepubliek" van Frank Westerman
is de geschiedenis van het 'grimmigste
stukje Nederland'. Het is een boek over het
gevecht tussen de herenboeren en de
landarbeiders in het Groningse Oldambt.
Het is het verhaal van de opkomst van het
communisme, de groeiende bemoeienis
van Brussel en de teloorgang van de
landbouw. Dat laatste is zichtbaar in de
nieuwe plannen voor de Blauwe Stad
waarbij grote delen van het Oldambt onder
water gezet worden.
Maar Westerman geeft tegelijkertijd een
stem aan de individuen die de geschiedenis
hebben geleefd, ondergaan en hebben
beïnvloed. We ontmoeten de herenboeren,
het geslacht Tijdens. Van Boelo Luitjen tot
Tjark Eltjo. We maken kennis met de
communisten, Luppo Stek en later Koert
Stek.
Een andere hoofdpersoon is de
landbouwcommissaris, Sicco Mansholt. Hij
was overtuigd van de maakbaarheid van de
samenleving en dus ook van het
boerenbedrijf. Er is een hoofdstuk gewijd
aan zijn boerderij in de Wieringermeer en
zijn rol in het verzet tijdens de tweede
wereldoorlog. Zijn rol als minister van
Landbouw en tater als eurocommissaris
worden beschreven en geanalyseerd. De
kunstmatig hoge prijzen, de
voedselbergen, de schaalvergroting van de
landbouw, de Groningse tarwebergen
afkomstig van de immens grote
boerderijen. Een steeds grotere opbrengst
tarwe per hectare die steeds minder
opbrengt. En dan: de acties van de grote
boeren op het Binnenhof in 1990.
Het NRC Handelsblad kon er niet mee
zitten: "Het was immers hoog tijd om af te
rekenen met een overproductie die met
kunstmatig hooggehouden graanprijzen op
kosten van de belastingbetaler in stand
wordt gehouden." Westerman legt daar zijn
gewaagdste verbinding: "Maar waarom
wees de krant niet op de parallel met het
Oostblok? Dat het reëel bestaande
socialisme in Oost-Europa gelijk met het
West-Europese landbouwbeleid bezweek
was nauwelijks toeval. De eeuw van de
grote ideologieën liep op zijn eind; ook
Mansholts experiment met de
maakbaarheid van het boerenland ging
failliet."
Westerman schreef een fascinerend
verhaal, toegankelijk en werpt licht op de
toch niet al te doorzichtige
landbouwpolitiek van de 20e eeuw.
ISBN 978 90 467 0131 7
39
