Geen boerderij is gelijk
In de Wieringermeer werd de grond de eerste jaren door de staat geëxploiteerd.
Voor het ontginnen van de grond werden de eerste ontginningsschuren
gebouwd, telkens één op een gebied van ca. 300 hectaren. Ze werden in de
directe nabijheid van kanalen en tochten gesitueerd omdat veelal wegen en
bruggen nog niet aanwezig waren. De eerste is gebouwd aan de Slootvaart
nabij de Haukes en draagt dan ook de naam "De Eerste". Dit bedrijfsgebouw
is aanvankelijk gebouwd als open schuur en werd gebruikt voor het bergen van
machines, materialen en gereedschappen. Later zijn de wanden dichtgemaakt.
Van dit type, met de karakteristieke knik in het dak (type a), zijn er 8 gebouwd,
maar na de onderwaterzetting slechts 4 herbouwd. Voor de andere 4 zijn grotere
gebouwen geplaatst.
Ontginningsboerderijen
Het latere type b was vrijwel identiek, maar had echter een zadeldak en type
c was voorzien van 4 schuifdeuren met een totale breedte van 12 meter. De
schuren zijn zodanig ontworpen dat ze later konden worden aangepast voor de
uitoefening van een gewoon landbouwbedrijf. Deze ontginningsschuren zijn in 4
series gebouwd. Bij de eerste 3 series, totaal omvattend 50 gebouwen van het
type a, b en c, werd over het algemeen op enige afstand van elke schuur een
dubbele arbeiderswoning gebouwd. In de ontginningsperiode werd deze in zijn
geheel bewoond door de bedrijfsleider en later door landarbeiders. Na uitgifte werd
dan een pachterswoning bij de schuur gebouwd. Bij de 4e serie van 12 schuren
(type d), die als laatste zijn gebouwd, werd meteen de definitieve pachterswoning
De eerste uitgifte
De uitgifte van de eerste landbouwbedrijven bestond uit 32 gemengde bedrijven
van elk 20 hectare. Op het moment van uitgifte was er nog onvoldoende inzicht
in de mogelijkheden van de grond. Daarom werd voor alle bedrijven een uniform
bouwprogramma aangenomen met een veebezetting van 20 stuks grootvee en
7 stuks jongvee. Hierdoor werd het mogelijk de boerderij in serie te bouwen.
Deze ontwikkeling was nieuw want in die tijd was nieuwbouw van boerderijen
geen alledaags verschijnsel. Alleen na brand werd een nieuwe boerderij
gebouwd, meestal op de oude fundering en met behoud van het eventueel niet
verbrande deel. Boerderijen werden over het algemeen ook niet afgebroken, ook
tegenwoordig niet. Men repareert en vernieuwt, eeuwen lang. Wel waren ervroeger
op kleine schaal een aantal boerderijen tegelijk gebouwd volgens afzonderlijke
opdrachten van particulieren. Voor het ontwerp van deze serie van 32 gebouwen
werd gekozen voor een type met alle bedrijfsruimten en het woongedeelte onder
gebouwd.
fype a
14