pag. 7 3
De heer S. Steltenpool hield 15 november j.l. een lezing voor ons genootschap in de
Oude Beurs te Middenmeer, over de waterhuishouding in Noord Holland.
Sinds 1 januari 1994 is de heer Steltenpool dijkgraaf van het waterschap Hollands
Kroon. Dat is samengesteld uit de volgende waterschappen: Texel - deAangedijkte
Landen en Wielingen - en de Wieringermeer; samen een gebied van 60.000 ha.
Texel en Wieringen hebben uiteraard de oudste waterschappen. Daarna volgen de
polder Zijpe van 1597; Wieringerwaard van 1611; Callantsoog van 1612; polder't
Koegras van 1818, gedeeltelijk hoog land; Waard- en Groetpolder van 1844; Anna
Paulownapolder van 1845, waarvan de west- en middenpolder eerst droog waren,
de oostpolder viel droog in 1847. Anna Paulownapolder heeft hoog en laag gebied,
het gemaal Wijdenes Spaans staat dan ook midden in de polder.Polder
Waardnieuwland viel in 1848 droog en tenslotte de Wieringermeerpolder in 1930.
De westzijde van het hele waterschap heeft hoge gronden, met natuurlijke
watergebieden, zoals de Slufter op Texel en het Zwanenwater bij Callantsoog.
Bij den Helder bevindt zich een gebied van de marine, dat geheel op zichzelf staat.
Na de dijkdoorbraken van januari 1916 (Amsteldijk en Zaanstreekzijn alle kleine
waterschappen in een groot waterschap opgegaan in 1919-1920 het waterschap
Noord Holland Noorderkwartier.
Een waterschap is een overheidslichaam met functioneelbestuur, d.w.z. het
concentreert zich op waterstaatstaken zoals: zorg voor de waterkering, zorg voor de
waterkwantiteit en waterkwaliteit en de zorg voor vaarten en sloten. Het bestuur
bestaat uit:ingelanden, hoofdingelanden, heemraden en dijgraaf. Het provinciaal
bestuur geeft aan welke taken binnen en waterschap moeten worden uitgevoerd.
De eerste waterschappen ontstonden rond het jaar 1100. Er bestaat een vaste
afspraak over de hoogte van het water: het peil. Er is een zomer- en een
winterpeil.Elke polder heeft zijn eigen kenmerken, zo is het peil bij gemaal Leemans
b.v. -6 meter NAP, bij Wieringen is het peil b.v. +2 meter NAP.Zo heeft de polder
Zijpe 38 gemalen en de Wieringermeer 2 gemalen.
In de Zijpe zijn veel molens bewaard gebleven. Lang was het uitsluitend
weidegebied. In de jaren '70-80 is veel gebied "bezand"; d.w.z. de bovenlaag wordt
eraf gehaald en zeezand wordt op het land gebracht. Dan is het geschikt voor
bollenteelt. Veel mensen uit de bollenstreek Hillegom en Lissezochten vers land
voor bollen en lelies en kwamen in de Zijpe en Breezand tercht. Met betrekking tot
de waterbeheersing is het een merkwaardig gebied. Voor grasland wordt een laag
peil verlangd en voor bollen juist hoog. Via onderbemaling en beregening wordt dat
opgelost. Texel heeft geen mogelijkheid tot beregenen. Het behoort met Walcheren
tot de droogste gebieden van Nederland.
Waar wordt al dat water uitgeslagen?De poldergemalen lozen hun overtollige water
op een boezem (een ringvaart om een polder), de Schermerboezem, het
Amstelmeer en op het Noord Hollandskanaal. Vandaar wordt het via den Helder
(het gemaal de Heisdeur) en een groot gemaal bij Zaandam en de twee gemalen in
de Wieringermeer naar zee afgevoerd. Half september dit jaar viel er uitzonderlijk
veel regen. Daarbij blies er een sterke noordwesten wind, die het water in de
Waddenzee hoog hield. Zodoende kon bij laag water niet worden gespuid bij den
Helder. Normaal wordt per tij 2 1/2-3 miljoen kubieke meter gespuid. Met malen ligt
die capaciteit veel lager. Ook het water in het Markermeer stond te hoog om bij
Lutje Schardam te lozen. Er volgde een tweede regenperiode. Weer hoog water in
de boezems. Een maalstop werd van kracht. Dat betekende dat via de
schouwmeesters 38 gemalen -5 noodgemalen en 250 onderbemalingen stopgezet
moesten worden. De maalstop duurde 10 uur. de samenwerking tussen
waterschapsbestuur en belanghebbenden verliep prima.
Verder kwam het zoetwaterplan voor de Wieringermeer even ter sprake. Met de
plannen voor het afvoeren van het zoute kwelwater is het waterschap Hollands
