Jaargang nr. 16 2002 De Staatsregelingen Na 1795 brak voor ons in de Republiek de verlichting door. Er moest een grondwet komen waar alle mensen zich in konden vinden. Maar daar zat nou juist de kneep. Het land was verdeeld in drie stromingen: de Unitarissen, de Federalisten en de Moderaten. In 1796 kwam de grondwetgevende vergadering voor het eerst bijeen. De opvattingen over de toekomstige Staatsinrichting van de nieuwe Republiek liepen zeer sterk uiteen. De Unitarissen waren mensen die democratie voor het volk voorstonden. Hun leiders waren Daendels en Gogel (de latere minister van financiën). Zij waren voorstanders van centraal bestuur. De Federalisten wilden juist géén centraal bestuur. Tot dusver hadden de provincies grote zelfstandigheid genoten en dat wilde men graag zo houden. Een centraal bestuur zou ook betekenen dat schulden en bezittingen onder één gezag werden gesteld. Daar moest men niets van hebben want dat was voor sommige provincies nadelig. De Moderaten stonden onder leiding van Schimmelpenninck. Deze groep nam een gematigde tussenpositie in. Na lang met elkaar te hebben getwist en overlegd kwam dan eindelijk in het jaar 1798 de eerste grondwet in de Bataafse Republiek tot stand. De Provinciale soevereiniteit sneuvelde en het centraal gezag kwam (voorlopig) als overwinnaar uit de strijd. Zelfs de provinciale grenzen bleken niet langer heilig. Het land werd in 8 departementen verdeeld die weinig of niets met de provinciegrenzen te maken hadden. Zo kwam het dat ons gebied het "Departement Texel" ging heten. Nog in hetzelfde jaar pleegde Daendels een staatsgreep. De man die later (in 1799) een belangrijke rol zou spelen bij de verdediging tegen de inval van de huurlegers van de erfprins, had ook al eerder 'n greep naar de macht gedaan. Deze keer had het succes. De Unitarissen gingen in de Republiek de lakens uitdelen. Er werden verkiezingen gehouden, zoals in de grondwet gesteld, en dat hield in dat om stemrecht te krijgen 62

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Jaarboek Stichting Oud Limmen | 2002 | | pagina 63