Jaargang nr. 16 2002
Aangestoken door het succes van zijn Italiaanse en Duitse vrienden
pleegde generaal Franco in Spanje een staatsgreep. Hij kreeg militaire
steun van Duitsland en Italië en ook Franco wist in Spanje het fascisme
vaste voet te geven.
Omringd door rechtse dictaturen voelde menig Nederlander zich
onbehaaglijk. Ook bij ons begon een bedenkelijk figuur als Anton Mussert
aan een campagne voor een nationaal socialistische partij. Erg veel
succes behaalde de van charisma verstoken leider echter niet.
Anders dan in Italië, Duitsland en Spanje voelde de Nederlanders weinig
voor "de nieuwe orde". De leider had bovendien de pech dat het
episcopaat onder leiding van aartsbisschop De Jong de katholieke
gelovigen had verboden lid te worden van de nationaal socialistische
beweging.
"En de werelddelen zullen sidderen"
Zo ging de NSB in de ban. Maar over het fascisme werd vooralsnog niet
gesproken. Mogelijk kwam het door de Lateraanse verdragen, waardoor
de kerk zorgvuldig was ingekapseld. Hoe dan ook, bij delen van de
kerkleiding bleef toch nog een warm plekje over voor het Italiaanse
systeem. Toen Italië zijn koloniale rijk in Afrika nog weer eens wilde
uitbreiden richtte Mussolini zijn oog op Abessinië (het tegenwoordige
Ethiopië). Daarvoor probeerde hij natuurlijk wel wat internationale
instemming te verwerven. Omdat in zekere kringen bij de clerus in
Nederland sympathie bestond voor het Italiaanse model, kreeg ook
Nederland met die propaganda voor de oorlog in Afrika te maken.
In 1936 sloeg de Italiaanse dictator hevig toe en niemand kwam de arme
Abessjnen te hulp. Ook de volkerenbond deed niks. Op een dag in die tijd
werd bij ons op school een wandplaat de klas binnen gebracht. Ik kan me
herinneren dat de afbeelding mij schokte.
45
