Jaargang nr. 16 2002
Machines zijn er in die bedrijven niet en de molenaar heeft genoeg wind
om zijn vak uit te oefenen.
De meeste bedrijven werken zonder knecht; moeder de vrouw of zoon
steken een handje toe. De werktijden zijn sterk afhankelijk van het
seizoen. Ook de handelaar in galanterieën heeft het drukker in de winter.
Enkele bakkers werken met volwassen knechts; de meesten met jongens
tussen de 13 en 18 jaar. Dat geldt ook voor de timmerlieden, metselaars,
schilders en smeden. De naaisters hebben soms jeugdige, vrouwelijk
leerlingen.
Sommige ambachtslieden werken alleen, maar de meesten worden door
zoons bijgestaan. Die ontvangen dan de kost en zaterdags een weekgeld
(verm. zakgeld).
De lonen zijn over het algemeen laag, bv. voor een halfwastimmerman 12
cent per uur, voor een knecht 16 cent. Alleen in drukke tijden komen er
knechts van elders, die ook meer betaald worden. Regelingen voor
opleidingen bestaan hier niet. Bij drukte zijn de arbeidstijden lang,
behoudens de bepalingen der arbeidstijden wet (haast het bestuur zich te
benadrukken). Slechts één bakker werkt 's nachts, de meesten alleen een
paar dagen per week.
Behalve van nieuwbouw bestaan de timmerlieden van herstellingen,
waarvoor de patroons 18 cent per uur berekenen. De metselaars en
schilders vinden de onderaanneming een misstand, omdat zij soms te
weinig betaald krijgen voor hun geleverde arbeid.
De meeste verkoop vindt lokaal plaats, terwijl de bakkers ook buiten de
gemeente venten. De meeste ondernemers verkopen a contant, bij kleine
hoeveelheden. De bakkers, timmerlieden en smeden werken op de
langere termijn; na de aardbeien- of bloembollentjd, wanneer de meeste
mensen geld ontvangen, worden meerdere schulden afgedaan. De
nevenbedrjven dienen dan ook veelal voor het eigen onderhoud, maar
enkelen verkopen ook wel de opbrengst ervan.
39