Jaargang nr. 6 1992
enz. Daarin vind men een nauwkeurige regelgeving en recht. Bewijzen
van ouder datum, van voor 't jaar 1000, vind men in de 'Lex Frisionum'. Dit
werk bevat de rechtswetten van de Friezen, die o.l.v. Karel de Grote zijn
verzameld en opgetekend rond 800 te Aken.
Zelfs uit de Romeinse tijd bestaat een werk, de 'Germania' van Tacitus,
die over een (Fries) Germaanse organisatie spreekt. Het werk vertelt over
een koning en de adel, over priesters en over rechtspraak. Maar ook over
vorsten die keuren en rechtspreken in dorpen en buurten.
De Friese organisatie voor de gebiedsindeling werd gedragen door het
'vierendeel'. Dit stond model voor de hele inrichting. Door bevolkingsdruk
etc. werd daar later van afgeweken, maar de term 'vierendeel' bleef
gehandhaafd. Kennemerland of 'Kinnin' zoals zij in een 8ste eeuwse
oorkonde wordt genoemd, was oorspronkelijk Fries gebied. Het territorium
'Kinnin' maakte deel uit van het veel grotere territorium West Friesland. Dit
bestond verder nog uit de kleinere territoria Texla, Wiron en Westflinge.
Zo'n kleinere eenheid werd 'gouw' of 'go' genoemd, een bestuursdistrict.
Kennemerland was een 'gouw' die later onder de Hollandse graven
'graafschap' ging heten.
Vierde- of vierendelen van het gouw waren 'ambachten' of 'gokwartieren'
(Geestmerambacht bv.; dat was vroeger Kennemer gebied).
Een 'kogge' was het vierde deel van het ambacht. In Kennemerland was
dat o.a. het gebied rond Heiloo; de Heilooerkogge (ook Velzerkogge,
Pettemerkogge). De kogge bestond weer uit vier 'bannen'. Onder de
Heilooerkogge ressorteerden o.a. Castricum, Linmen, Heiloo, Egmond en
Oudorp (Volgens de reconstructie van de Cock). De banne is het gebied
van een dorp en tevens het kleinste rechtsgebied. De banne heette ook
'ga' en 'buurschap'. In het latere Hollandse Kennemerland ging de banne
ook 'ambacht' heten en ook 'meente' of 'gemeente' De banne (buurschap,
dorp) was weer onderverdeeld in vierendelen die 'bannekwartieren',
'schependelen' en
7