eerst uit het Zuiden kwam (via 't IJ) een bedreiging voor hun
landen. Zij wierpen een dijk op tussen de hoge zandgrond
waarop nu Noord Bakkum ligt, en de strandwal van Limmen;
de Dijk (later Zanddijk). Maar omdat de laagvlakte oostelijk
van Limmens strandwal in verbinding stond met de westelijke,
werd (waarschijnlijk) door hen de Dijk daar doorgetrokken (de
Limmerdam). De Zanddijk wordt algemeen beschouwd als
serieuze voorloper van latere afsluitingen (bedijkingen na
1200) van vlaktes o.l.v. de Graaf. Ook pater Hof meende dat
de Zanddijk de eerste was, maar mogelijk niet diende als
waterkering maar als watervrije weg door de moerassige
vlakte (anders hadden ze wel een voorziening getroffen tegen
overlast van water d.m.v. een duiker. J.T. Bremer. Alkm. j.b.
1970).
7
