Natuur
Ernst Mooij
Siem Mooij.
21
Met dank aan:
Trijntje Ekkes (f2013), John Heideman en
Het echtpaar Ekkes is na de oorlog weer naar Bakkum terug
gekeerd en ging aan de Heereweg 31 wonen. Jacob Ekkes is
toen bij de Dienst Terreinen en de kwekerij van het Provinci
aal Waterleidingbedrijf gaan werken. Van De Eenheid restte
na de oorlog alleen de fundering en de granieten vloeren
van de gangen en de kelder met de daarin gestorte granieten
keukenvloer. Enkele jaren na de oorlog zijn de fundamen
ten opgeruimd, maar de oprit met de gemetselde hekpalen
werden ontzien en markeerden nog lange tijd de plek waar
eens het gebouw heeft gestaan. Jaren later werden ook deze
hekpalen gesloopt en de oprit opgebroken. De natuur heeft
het terrein in beslag genomen en niets herinnert meer aan het
korte bestaan van het vakantiehuis De Eenheid.
ven. De leegstand duurde niet lang. De Eenheid werd net
zoals Sint-Antonius aangewezen als een tijdelijk onder
komen voor patiënten van de Sint-Willibrordusstichting
uit Heiloo. Op 13 mei 1941 kwamen de eerste patiënten
te voet vanuit Heiloo in De Eenheid aan. Op 9 juni 1942
werd verordonneerd dat de patiënten er binnen vier weken
weer uit moesten. Het gebouw werd daarna opnieuw door
de Duitsers in beslag genomen, maar in oktober 1942
werd de inbeslagname alweer opgeheven. Onduidelijk is
wat er na die tijd met het gebouw is gebeurd.
Op 3 april 1944 kreeg de coöperatie te Zaandam van Cas-
tricumse burgemeester Masdorp het volgende bericht: “Ik
deel U mede dat Uw perceel Heereweg 162 (Kinderkolo-
niehuis) kadastraal bekend sectie A no. 911, in opdracht
van het Rijkscommissariaat op korten termijn afgebroken
wordt. De taxatie' zal U door het Departement van Finan
ciën nader bekend worden gemaakt onder mededeeling
van de wijze waarop U schadeloos zal worden gesteld.”
De reden van de sloop was dat het pand in het schoots
veld lag tussen het Widerstandsnest 40 (WN40), gele
gen in de duintjes aan de oostzijde van de Heereweg, en
de opgerichte radartoren Grosse Elefant tussen de Van
Oldenborghweg en de kustduinen. Het Widerstandsnest
bestond uit 22 bunkers en diverse open opstellingen.
Nog in diezelfde maand april 1944 werd De Eenheid tot op
de fundamenten na gesloopt. Blijkens de lijst van het sloop
materiaal moet de sloop al voor 20 april hebben plaatsge
vonden. Een deel van dat materiaal sloeg de gemeente Cas-
tricum op. Een ander deel, voornamelijk hout, ging naar de
Wehrmacht. Achter het gebouw werd vanaf de Heereweg
tot aan de radartoren een brede strook ontbost.
Volgens het verslag van de ledenvergadering van de
Coöperatie, gehouden op 9 mei 1944, was het gebouw
getaxeerd op 50.000 gulden, voor welk bedrag de Coö
peratie een vordering op de Staat kreeg. Besloten werd de
erfpachtscanon op te zeggen. Herbouw van het vakantie
oord werd niet overwogen. De verliezen op de exploitatie
van 1932 tot 1943 werden becijferd op f32.782,50.
Dat het daar aan de Noorderstraat niet ongevaarlijk was,
blijkt wel uit het verhaal van Siem Mooij, die als kind de
oorlog heeft meegemaakt op de nabij gelegen boerde
rij Zeeveld: “Op een ochtend in september 1944 gingen
mijn broer Piet en ik voor de varkens de wei halen die
in melkbussen aan de Heereweg klaar stond (wei is een
restproduct dat na de kaasbereiding overblijft). Toen we
over de Noorderstraat terugliepen, kwam plotseling van
uit zuidoostelijke richting met hoge snelheid een gealli
eerde jager aangevlogen over de duinen waar de bunkers
onder lagen. De jager begon gelijk op de Duitse stellingen
en de Elefant te schieten. Mijn broer en ik zochten met
een dekking onder een lage' boomstruik. De jager miaaktc'
een grote bocht en kwam weer uit zuidoostelijke richting
aangevlogen voor een tweede aanval. Vader Mooij stond
op de mesthoop en schreeuwde ons toe dat we daar weg
moesten. Vervolgens doken we in een greppel. Het toe
stel zette schietend de tweede aanval in en kwam weer
terug voor een derde aanval. Tussen de aanvallen door
renden we in de richting van de boerderij. Met het hele
gezin gingen we schuilen in de zelf' gemaakte' schuilkelder
en wachtten daar de hevige aanval af'. Mijn moeder was
een kleine week daarvoor bevallen van mijnJongste broer
(de schrijver van dit artikel). Toen de aanvallen voorbij
waren, gingen we voorzichtig buiten kijken hoe het ermee
stond. Over de omgeving hing een mist van kruitdampen
en het weiland en de tuin lagen bezaaid met hulzen.”
Bronnen:
Acte van uitgifte in erfpacht dd. 3-2-1932;
Algemeen Handelsblad dd. 26-11-1930 en 16-2-1938,
Koninklijke Bibliotheek;
Brochure van Kindervakantieoord De Eenheid;
De Telegraaf, landelijk dagblad, dd. 9-2-1931, Konink
lijke Bibliotheek;
Documentatie van de Coöperatie de Eenheid, Gemeen
tearchief Zaanstad;
Het Volk (dagblad voor de arbeiderspartij) dd. 25-7
1932, 1-8-1932, 3-6-1933 en 27-5-1940, Koninklijke
Bibliotheek;
Heideman, J., Castricum en Bakkum tijdens de Tweede
Wereldoorlog, deel 1 1939-1942 (2011);
Notitie inzake ontruiming dd. 11-6-1942, in deelcollec
tie Erfgoed van de Oorlog, Beeldbank Regionaal Archief
Alkmaar; Zaans Volksblad (sociaal-democratisch dag
blad) dd. 31-5-1939, Koninklijke Bibliotheek.
De oprit aan de Noorderstraat naar De Eenheid.
