Opkomst en ondergang van vakantieoord De Eenheid in Bakkum
de eenheid
Een socialistisch ideaal
Coöperatie De Eenheid
Provinciegrond in erfpacht
over het oude raadhuis, was een kruidenierswinkel van de
Coöperatie gevestigd.
nder grote belangstelling werd op 1 augustus 1932 het
kindervakantieoord De Eenheid aan de Noorderstraat-
hoek Heereweg geopend. Tal van sprekers benadrukten de
ideële doelstellingen van de opdrachtgever, de Zaanse Co-
operatieve Verbruiks en Productievereeniging De Eenheid.
Naast het leveren van zo goedkoop mogelijke producten
koesterde de Coöperatie verheven idealen, waarin de stich
ting van een kindervakantieoord goed paste.
In de oorlogsjaren werd het gebouw door de Duitsers in
beslag genomen en moest het uiteindelijk in 1944 worden
gesloopt, omdat het in het schootsveld lag van verschil
lende militaire opstellingen.
Het bestuur van de stichting Amsterdamsche Koloniever-
pleging voor Kinderen te Amsterdam en het bestuur van
de Zaansche vereniging Coöperatie De Eenheid verzoch
ten in 1930 aan het college van Gedeputeerde Staten te
bevorderen dat aan hun organisaties terreinen, gelegen op
In 1920 zijn zes Zaanse coöperaties opgegaan in De Zaan-
sche Coöperatieve Verbruiks- en Productievereeniging
De Eenheid U.A. (coöperatie met uitgesloten aanspra
kelijkheid), ook wel kortweg ‘Coöperatie De Eenheid’
genoemd. Het kantoor bevond zich op het adres Oostzijde
163 te Zaandam. In de organisatie kwam een aantal coö
peraties met verschillende levensbeschouwingen samen,
maar haar leden waren vooral in de socialistische vakbe
weging te vinden. Het doel was vooral aan arbeiders goed
kope producten aan te bieden. In 1924 had De Eenheid
ruim honderd vaste personeelsleden in dienst en beliep de
omzet bijna een miljoen gulden.
Uit een advertentie in De Telegraaf van 9 april 1931 blijkt
dat de coöperatie op dat moment tien kruidenierswinkels,
een brood- en banketbakkerij en een brandstoffenafdeling
exploiteerde. Ook in Castricum, in de Dorpsstraat tegen-
16
In 1938, het laatste normale jaar voor de oorlog, beston
den er in ons land 26 verenigingen, die samen niet minder
dan 50 koloniehuizen exploiteerden. De huizen waren van
verschillende aard, grootte en betekenis; op neutrale of op
confessionele grondslag. De neutrale Zaanse Coöperatie
de Eenheid had naast stoffelijke belangen ook een alge
mene doelstelling: ‘Het welzijn der menschheid’. Maat
schappelijke en geestelijke verheffing van de leden, zo
werd het in de statuten omschreven. De Coöperatie had
bijvoorbeeld een Vrouwenbond opgericht. Afdelingen
in de Zaanstreek verzorgden ontspannings- en ontwik-
kelingsavonden. De beweging kwam ook op voor een
drankvrije samenleving, volkerenvrede en moederschaps-
zorg. Ook vakantiemogelijkheden werden geboden. Bij
de boerderij van Twisk, genaamd Johanna’s Hof, aan de
Zeeweg, verhuurde de Coöperatie kampeertenten voor 75
cent per dag. Er werd zelfs een ‘goederenautodienst’ tus
sen Zaandam en Bakkum onderhouden.
Vanwege de maatschappelijke doeleinden en de betrok
kenheid bij ontspanningsmogelijkheden van de leden lag
de oprichting van een kindervakantiehuis zeker in de lijn
van de Coöperatie.
Tussen 1930 en 1935 is er veel gebeurd in de duinrand bij
Bakkum. Als werkverschaffingsproject is het duinmeertje
gegraven, waarvan het vrijkomende zand is gebruikt voor
de verlenging van de Zeeweg tussen Bakkum en Limmen,
met een viaduct over het spoor. Eveneens is in het kader
van werkverschaffing achter boerderij Zeeveld het wei
land afgegraven om het maaiveld dichter bij het grond
waterpeil te brengen om daarmee verdroging als gevolg
van de drinkwaterwinning tegen te gaan. De Heereweg is
rechtgetrokken, waardoor de westelijke route langs boer
derij Zeeveld als doorgaande verbinding naar Egmond is
komen te vervallen. Om de aansluiting met het duinge
bied te behouden is de Noorderstraat tot aan de Heere-
weg doorgetrokken. In diezelfde periode heeft de provin
cie terreinen in erfpacht uitgegeven, waarop jeugdher
berg Koningsbosch, kinderkoloniehuis Sint-Antonius en
vakantieoord De Eenheid konden worden gebouwd.
Kindervakantiehuis De Eenheid (zonder tekst)
■I
