van door D.T. Gevers en de topografische kaart uit de tijd
van Eli laat zien dat in het massieve duin ten westen van
het dorp Castricum een enorm groot gat is gegraven: de
vroegere Goudsbergen. De Zanderij resteerde en werd met
sloten ontwaterde tuingrond. Niet alles was zo strak afge
graven als nu. De kaart toont nog een lob met duinterrein
langs de huidige Geversweg. Er is nog een foto van: 'Gei
ten op het Prikkelvlak.'
Verkoop van zand was voor de grondeigenaren al vanaf
de 17e eeuw een van de mogelijkheden om wat opbrengst
van zijn bezittingen te hebben. In veel zanderijen kwamen
later duinboerderijen of landhuizen (bijvoorbeeld Elswout
bij Haarlem).
Waarschijnlijk liep Eli trouwens niet links af, zoals hij
beschrijft, maar rechtsaf. Het Slingerpad uit het volgende
citaat namelijk lag ter hoogte van de kaasopslag Kaptein
BV anno 2015, halverwege de spoorwegovergang en het
onderkomen van de Werkgroep Oud-Castricum aan het
begin van de Geversweg, die vanaf hier het voormalige
duinland insteekt. Eerst rechts af en dan meteen links. Hij
volgt dit bijzondere laantje.
den trein al zoo verleidelijk tot beklimmen lokte."
Dit is navolgbaar. Hij nam de spoorovergang die nog steeds
spoorovergang is en die we dun belijnd ook op de topogra
fische kaart uit begin 20e eeuw tegenkomen. En wat is nog
meer duidelijk: de duinen waren in die tijd goed zichtbaar
vanuit de trein. Niet verscholen achter bomen
en bebouwing als villa's en een archeologisch
centrum. Er lag 'tuinland': kleine kaveltjes met
boerenhuisjes, deels omzoomd door elzensingels
tegen de wind. Pal achter het duin was de water
spiegel hoog. De tuinderij, grotendeels voor de
lokale markt, gedijde in de luwte van het hoge en
deels stuivende duin. Hier lag de Duinderbuurt
of zoals het werd genoemd de Duinkant. Een
buurtje dat in de oorlog in 1943 verloren ging.
In het begin van de 19e eeuw stonden er nog
maar een paar huisjes. Het buurtje breidde zich
uit door de economische impuls van de kolossale
zandafgraving voor de 19e-eeuwse spooraanleg.
Dat ging met de hand en met gebruikmaking van
een smalspoor.
Een vergelijking met de kaart van de 'Hoepbeek-
sche afwatering' gemaakt in 1823 in opdracht
Het Prikkelvlak was een nog niet afgegraven strook langs de
Geversweg.
Uitzicht vanaf de Papenberg
En dan het uitzicht.
Naar alle zijden vrij en eindeloos ver. Ge kijkt
opeens over heel Noord-Holland heen, over Alk
maar in 't noorden tot aan de echte witte Blin
kerts achter Schoorl; boven de torentjes van
Castricum en Limmen zeilt een beurtschipper
met volle zeilen, er stoomt een bootje op 't Alk-
maardermeer. Door een dunne fabrieksrook heen
draaien de molenwieken van de Zaanstreek, die
nog lang niet alle door de stoom op non-activiteit
zijn gesteld; en met wat goeden wil en een besten
kijker ziet ge uw eigen Haarlem of Amsterdam,
of althans St. Bavo en den Westertoren. Naar 't
westen zijn IJmuiden en Wijk aan Zee heel goed
AEG NAAR RIKsïELULA»? CASTR'CUM
Links Eli Heimans, rechts Jac. P. Thijsse, ca 1905.
Afgraving op de Zanderij in 1862. Het smalspoor op de voorgrond diende voor de afvoer
van zand richting station.
72
