m
De kosten aan de Sint-Aagtendijk voor Bakkum en Castrieum
y
■v:: v
Limmen
ncum
Sint-Aagtendijk
Heemskerk
v
Beverwijk
Tot in de vorige eeuw betaalden Bakkum en
Castricum mee aan het onderhoud van de Sint-
Aagtendijk, die een groot gebied ten noorden
van Beverwijk tegen het water beschermde.
Nog steeds zijn delen van deze dijk te bewonde
ren. De geschiedenis van de dijk gaat terug tot
in de middeleeuwen. In de loop der jaren is er
veel te doen geweest over de uitvoering van het
onderhoud aan de dijk en de verdeling van de
onderhoudskosten. Het dijkonderhoud werd per
onderhoudsplichtig dorp verdeeld over de eige
naren van de grond in het dorp. Zo moest ook
de abdij van Egmond met de grondeigenaren in
Bakkum een deel van de dijk onderhouden. Heel
bijzonder is dat een nauwkeurige beschrijving
van de procedure bij de verdeling over Bakkum
uit 1466 nog in de archieven over de Abdij van
Egmond bewaard is gebleven.
De geschiedenis van de Sint-Aagtendijk
De meest bekende dijk in Midden-Kennemerland is de
Sint-Aagtendijk. Deze dijk, genoemd naar Sint-Agatha,
de beschermheilige van Beverwijk, moest oorspronkelijk
Beverwijk en aanliggende gebruiksgronden tegen water
uit het Wijkermeer besehermen. Het eerste gedeelte, vanaf
de Hoflanderweg, is opgeworpen in de tweede helft van
de twaalfde eeuw. Omstreeks 1290 is de Sint-Aagtendijk
doorgetrokken langs de Crommenije en het Uitgeester-
meer tot aan de hoge gronden bij Uitgeest en vandaar naar
het noorden tot de Startingerdijk, ten zuiden van Akersloot.
Deze verlenging is onder graaf Floris V tot stand gekomen
en heeft een verder uitbreiding van het Wijkermeer naar
het noorden weten te voorkomen. Met de verlenging bood
de dijk een groot gebied beseherming tegen het dreigende
water vanuit het IJ, waarmee het Wijkermeer en in het
verlengde daarvan, de Crommenije, in verbinding stond.
De eerder aangelegde lokale dijken werden na het tot
stand komen van de Sint-Aagtendijk seeundaire dijken of
verloren hun waterkerende functie helemaal. Ze werden
afgegraven, maar bleven veelal als wegen onder versehil-
lende dijknamen bestaan. De Sint-Aagtendijk bestaat
uit verschillende dijkstukken met eigen namen. De
tegenhanger van de Sint-Aagtendijk is de Assendel-
ver Zeedijk, gelegen aan de oostkant van het Wijker-
meer en de Crommenije.
Het onderhoud van de Sint-Aagtendijk berustte eeu
wenlang bij de belanghebbende gemeenten. De dijk
was 'verstoeld' op de aangrenzende dorpen Heems
kerk, Uitgeest, Wijk aan Duin (Beverwijk), Castri
eum, Bakkum en Limmen, dat wil zeggen dat ieder
dorp een gedeelte moest onderhouden. Het dijkon-
derhoud gebeurde volgens het stelsel van 'verhoef-
slaging', wat betekende dat de dijklast op de grond
berustte. Aan elk stuk grond dat iemand gebruikte of
als hoeve-eigenaar bezat, was een bepaald stuk dijk in
onderhoud toegewezen; dit stuk dijk werd 'dijkslag'
of 'hoefslag' genoemd.
Het aandeel van de abdij van Egmond in de 15e
eeuw
De abdij van Egmond bezat veel grond in Bakkum.
De eerste beriehten over het aandeel van de abdij in
het dijkonderhoud dateren van 1331. Een deel van de
dijk moest de abdij met de inwoners, grondeigenaren
van Bakkum onderhouden. De verdeling blijkt uit een
ordonnantie van de verstoeling van deze dijk in de
Bakkummersehouw in 1466. Hierin wordt nauwkeu
rig beschreven hoe de sehout en sehepenen van Bak
kum de hun toegewezen stukken van de Sint-Aagten
dijk onder hun ingelanden verstoelden of verdeelden.
Kaartje van de Sint-Aagtendijk. Omdat deze situatie van meer dan 500 jaar geleden
34 is beschreven, is het daardoor mogelijk om de werk-
