Ramon van Weenen deed onderzoek naar de inheems-Ro-
meinse bewoning in het mondingsgebied van het Oer-IJ.
Onder andere op basis daarvan kon aan dit perceel een
hoge archeologische verwachting worden toegekend. Hij
bekeek het perceel op een hoogtekaart en op een bodem-
kaart van De Roo, waarbij hem opviel dat deze plek zeer
hoog ligt. Ramon stelde vast dat hier zeker scherven kun
nen worden verwacht. Verschillende instanties waren ove
rigens bekend met de hoge archeologische waarde van dit
terrein, maar een verbod om te ploegen was er niet. In
zijn afstudeerscriptie vermeldt hij dat op dit perceel vaak
is geploegd, onder andere op 24 september 2004. De dag
daarna waren volgens hem archeologen actief met het ra
pen van scherven, onder andere daterend uit de late ijzer
tijd. Over het gevolg van het ploegen aldaar schrijft hij:
Het enige dat men kon doen was het achteraf verzamelen
van de hierdoor naar boven gewerkte schervenDoor de
bewerking van datzelfde maïsveld is zo - jaren later - uit
eindelijk ook het beeldje van Victoria aan de oppervlakte
gekomen.
Godin Victoria
De Romeinse Victoria lijkt in vele opzichten op de Griek
se Nike, die eveneens de verpersoonlijking was van de
overwinning. Hiervan bestaat een even groot als indruk
wekkend beeld van rond 200 v.Chr. in het Louvre museum
te Parijs. Het is de Nike van Samothrake. Door dit beeld
geïnspireerd zorgde keizer Augustus ervoor dat de godin
Victoria grote bekendheid zou krijgen. Na de zeeslag van
Actium en de overwinning op Antonius en Cleopatra in
29 v.Chr., liet hij uit de Zuid-Italiaanse plaats Tarente
een standbeeld van de overwinningsgodin naar Rome
overbrengen. Het was bijna vier
meter hoog. Hij liet het uitgere
kend plaatsen in de Curia Julia,
in het raadhuis waar de senaat
vergaderde. Daar had zij als ver
schijning een buitengewoon grote
betekenis. Voor de vergaderingen
van de senaat werden haar op een
altaar offers gebracht. Naar dat
grote voorbeeld zouden nog vele
afbeeldingen en beeldjes worden
gemaakt. In de vierde eeuw werd
het standbeeld door keizer Gra-
tian verwijderd. Zo kwam er een
formeel einde aan haar cultus. Die
had heel lang geduurd, omdat ze
zeer populair was onder de mili
tairen. Aan het einde van de vierde
eeuw was de gevleugelde Victoria
getransformeerd tot de figuur van
een engel, de tussenpersoon en
boodschapper van God.
Voor de Romeinen was Victoria
de godin van de overwinning. Zij
sierde vele munten en gemstenen
(halfedelsteen met ingegraveerde
beeltenis) en werd meestal afge
beeld met een lauwerkrans in de rechter- en een palmtak
in de linkerhand. Victoria wordt veel voorgesteld als een
hemelse verschijning, die sierlijk neerdaalt op een globe.
Aan haar kledij is te zien dat zij landt. Als een haastige
boodschapster van succes. In de loop van de Romeinse
keizertijd werd Victoria een geliefd symbool van macht en
wereldheerschappij. Simone Vogt deed gedetailleerd on
derzoek naar een klein bronzen Victoria-beeldje dat was
gevonden in de Italiaanse plaats Fossombrone. Zij schrijft
dat veel van zulke beeldjes zich bevonden in privé hei
ligdommen (lararia). Maar vaak ook hadden standbeelden
van keizers op openbare plaatsen overal in het rijk, in de
rechterhand een beeldje van Victoria op de globe. De kei
zer, van marmer of metaal, levensgroot van formaat of nog
groter, toonde zo de overwonnen wereld in zijn handpalm.
Romeinse godenbeeldjes
De Romeinse godenwereld speelde een zeer belangrijke
rol in het dagelijkse leven en was zeer uitgebreid. In de
tijden dat de Romeinse legers zich over grote gebieden
van Europa verplaatsten, droegen de manschappen goden
beeldjes met zich mee. In of bij legerplaatsen bouwden
de Romeinen vaak tempels of richtten ze altaren op om
hun goden te dienen. In de door hen veroverde gebieden
maakte de inheemse bevolking, naarmate de bezetting
langer duurde, ook kennis met de Romeinse goden. Bui
ten de grenzen van het Romeinse rijk drong de Romeinse
beschaving natuurlijk minder door, zeker als de afstand
tot de grenzen groter werd. Maar bekend is dat de Frie
zen in Romeinse legers dienst hebben gedaan en er zijn,
zeker in bepaalde perioden, uitgebreide handelscontacten
geweest, al is het bewijs daarvoor in Noord-Holland veel
5
Nike van Samothrace, Louvre.
Keizer Augustus met Victoria-beeldje
in de hand.
