De uitbreiding van de familie in Castrieum
Pieter de Nijs (1831-1897), metselaar, wonende in War-
menhuizen, vestigt zich in 1862 in Limmen, een jaar na
zijn huwelijk met Trijntje Bakker. Daar worden zijn vier
kinderen geboren. In 1872 gaat Pieter met zijn gezin in
Castrieum wonen. Zijn twee zonen Jaap en Tijs zorgen
voor een grote uitbreiding van de familie De Nijs in Cas
trieum.
Zoon Jaap (1866-1935) heeft een aannemersbedrijf aan
de Overtoom en trouwt met Geertje Brakenhoff. Zij krij
gen zes zonen die het geslacht De Nijs verder verbreiden:
Gerrit, Thijs, Co, Jan, Niek en Arie. Het aannemersbedrijf
wordt voortgezet door de zoons Gerrit en Jan: Gerrit, ge
huwd met Maria Koot in een pand aan de Cieweg en Jan,
gehuwd met Corrie Eijking in het bedrijfspand van zijn
vader aan de Overtoom. Zoon Thijs, gehuwd met Anna
Castrieum, neemt van zijn achterneef Tijs de Nijs een
metselbedrijf]e in Warmenhuizen over; hieruit is het grote
bouwbedrijf voortgekomen. Zoon Co, gehuwd met Alie
Pronk, is broodbakker en woont later in Alkmaar; zoon
Niek, gehuwd met Mien Tromp, is gemeenteontvanger
van Castrieum en woont in de Pernéstraat en de jongste
zoon Ad (Arie) werkt op kantoor Fochteloo van het PWN
en woont in de Geelvinckstraat.
De andere zoon van Pieter de Nijs en Trijntje Bakker is
Thijs 1867-1922). Thijs is vanaf 1897 metselaar en woont
later in de Dorpsstraat;. Hij trouwt met Maria Delis. Zij
krijgen vijf zonen die het geslacht De Nijs voortzetten:
Piet, Jan, Gerrit, Jacob en Arie. Zoon Piet trouwt met Aal
tje Brakenhoff, is timmerman-aannemer en gevestigd aan
de Mient. Zoon Jan trouwt met Mijntje Dam, woont aan
de Stationsweg, is metselaar bij Duin en Bosch en ook een
aantal jaren gemeenteraadslid. De zonen Gerrit en Jacob
bouwen het metselbedrijf van hun vader uit, eerst samen,
later ieder zelfstandig aan respectievelijk de Ruiterweg en
de Mient. Het bedrijf van Jacob gaat verder als het bouw
bedrijf Jac. de Nijs. Zijn zoon Thijs sticht in 1965 in een
nieuw pand aan de Oude Haarlemmerweg.
Zoon Arie de Nijs is aannemer, gespecialiseerd in de bouw
van verrolbare broeikassen en woont in Heemskerk.
Naamsvarianten
Bij de eerste generaties van de Castricumse familie De
Nijs vinden we in oude akten ook andere schrijfwijzen,
zoals Den Nijs, Den Eijs, De Neijs en Den Ys. Deze va
rianten zijn al snel verdwenen met uitzondering van de
naam Den Nijs, die tot in de huidige generaties is blijven
bestaan. Met name Cornelis 1841-1914) en zijn nakome
lingen heten Den Nijs (zie bij gezinnummer 15). In 1947
waren hiervan in Noord-Holland in totaal 43 naamdra-
gers, bijna uitsluitend in Alkmaar of directe omgeving.
Het betreft hier de nakomelingen van genoemde Cornelis.
Andere varianten in Nederland zijn Nijs en Denijs. Er is
geen enkele familierelatie met de Castricumse familie. De
naam Nijs komt in 1947 in Nederland in totaal 898 keer
voor, met Limburg als provincie met de meeste naamdra-
gers (279). De naam Denijs komt in Nederland 85 keer
voor met de meeste naamgenoten in Noord-Holland (54).
Betekenis van de naam
Onderzoekers naar de oorsprong van de naam Denijs en
De Nijs hebben vastgesteld dat de naam is terug te voeren
op een patroniem, de voornaam van de vader, die dan Dio-
nysius geheten heeft en verbasterd is tot Dionijs en Denijs.
In oude akten werd door hen Denijs en Dionijs als voor
naam aangetroffen. De zoon, bijvoorbeeld Pieter, heet dan
in de volgende generatie Pieter Denijs(zoon) en dan is de
losse schrijfwijze 'De Nijs' ook snel geboren. Omgekeerd
komt ook voor; zo zijn er bij de familie Denijs uit Noord-
Holland afstammelingen die De Nijs heten.
In de Griekse mythologie was Dionysos de god van de
wijn; later in het Latijn Dionysius geheten. Ook was ene
Dionysius (Denis) de eerste bisschop van Parijs. In 285
werd hij daar na een lange gevangenschap onthoofd en
zijn lichaam werd in de rivier de Seine gegooid. Dit werd
door zijn volgelingen uit het water gehaald en begraven.
Op de plaats van de kapel, die boven zijn graf werd ge
bouwd, werd later de abdij van St.-Denis gebouwd. St.-
Dionysius is onder meer de patroonheilige van Parijs en
Tilburg.
De spreiding van De Nijs over Nederland
De naam De Nijs is in Nederland een veel voorkomende
familienaam met in totaal 1729 naamdragers in 1947. Om
de spreiding te kunnen analyseren worden de gegevens
gebruikt van de enige in detail gepubliceerde volkstelling
van 1947. Provincies met meer dan 25 naamgenoten zijn:
Noord-Brabant (608), Noord-Holland (510), Zuid-Hol
land (253), Zeeland (128), Utrecht 122 en Gelderland (52)
In Noord-Holland wonen er dus 510 personen met de
naam De Nijs. Een groot deel woont in de steden Amster
dam (132) en Haarlem (110).
Onze familie De Nijs is afkomstig van het gebied boven
het Noordzeekanaal en heeft zich daar verspreid. In 1947
vinden we hier in de volgende gemeenten meer dan 10
naamgenoten: Castrieum (54), Warmenhuizen (41), Be
verwijk (34), Alkmaar (17) en Langedijk 17).
De stamboom van onze familie De Nijs
De uitwerking van de stamboom tot de huidige generaties
is voor een publicatie in het jaarboek van Oud-Castricum
uiteraard toegespitst op de Castricumse tak van de fami
lie. Ook worden de oudere generaties in Warmenhuizen
uitvoerig behandeld en van daaruit de gezinnen die terecht
zijn gekomen in Alkmaar en Beverwijk.
In het bijgevoegde schema wordt de stamboom van de fa
milie De Nijs weergegeven. Onder de toegevoegde num
mers 1 t/m 29 zijn de gezinnen verder uitgewerkt. Voor de
duidelijkheid zijn alleen de namen van de ouders van de
gezinnen opgenomen.
87
