V A
ring van patiënten. Creativiteit en zelfbeschikking staan
voorop en men gaat uit van het 'gezonde' deel van de
mens. Arbeid was niet meer het uitgangspunt. Het hebben
van een zinvolle dagbesteding werd belangrijk geacht.
Dagbesteding bestond niet langer uit werken in de zin van
arbeid, maar ook werken aan jezelf door middel van cre
atieve-, bewegings- en bezigheidstherapie. Er kwam een
einde aan het beloningssysteem van goed gedrag en het
straffen van onaangepast gedrag. De gelijkwaardigheid
werd vorm gegeven in behandelplannen. Patiënten en be
handelaars sloten met elkaar een overeenkomst over het
te volgen behandelbeleid. Er is verschil tussen patiënt en
behandelaar, maar als mens ben je gelijkwaardig. Behan
delingen kregen daardoor meer kans van slagen.
Als we de tegenwoordige situatie bezien, is duidelijk dat er
ook hier, door de marktwerking, een zakelijke benadering
is gekomen. Tal van ondersteunende behandelmethoden
worden onvoldoende tot niet vergoed door verzekeraars
met als gevolg dat onder andere dagbestedingsactiviteiten
zullen verdwijnen. Gelukkig is de behandelovereenkomst
vastgelegd in een wet, waardoor gelijkwaardigheid ge
waarborgd lijkt te zijn.
Verpleging en behandeling
Als je werd opgenomen in een algemeen of psychiatrisch
ziekenhuis of sanatorium, dan was bedverpleging gebrui
kelijk. Opname op Duin en Bosch hield in dat je de eer
ste weken op een afdeling werd geplaatst waar je werd
geobserveerd. Voor de verpleegkundigen, die in die tijd
broeder en zuster werden genoemd, was het een hele toer
om alles rustig en beheersbaar te houden.
Hoewel binnen een strak kader werd gewerkt, ging men
wel zorgzaam en zorgvuldig met de patiënten om. Deze
begrippen staan vandaag de dag sterk onder druk vanwege
de marktwerking in de zorg.
De broeders en de zusters deden hun uiterste best om het
leven in een psychiatrisch ziekenhuis leefbaar te houden.
Van groot belang bij de behandeling en verpleging was
de komst van de actievere therapie, waarmee en waardoor
patiënten een vorm van dagritme kregen en het leven geen
sleur werd.
Medicatie bestond niet. Als het echt uit de hand liep en
mensen bijzonder onhandelbaar waren, gaf de psychiater
wel eens morfine, maar men wist toen al dat dit versla
vend kon werken. Ook was er de permanente badtherapie,
waarbij door middel van warm water en een prikkelarme
omgeving rust werd bewerkstelligd.
Een andere vorm van behandeling, met name bij onrustige
patiënten, was het inwikkelen. Patiënten werden in natte
doeken gewikkeld en men liet ze drogen. Dit was een erg
pijnlijke behandeling, die al snel door de inspectie werd
verboden.
Een andere behandelmethode was de insulinekuur, waar
bij mensen in een vorm van bewusteloosheid werden ge
bracht. Deze behandeling werd gebruikt bij mensen die
leden aan een depressie. Er kwam veel verpleegkundig en
medisch inzicht aan te pas om deze behandeling goed te
laten verlopen. Ook hier weer gelden de sleutelbegrippen
'zorgzaam en zorgvuldig'. Zo werd van verpleegkundi
gen veel tact en begrip gevraagd bij de toepassing van de
elektroshock therapie. Naast het verpleegkundig bezig
zijn moesten de verpleegkundigen ook actief meewer
ken bij de arbeid en dagbesteding, een ondersteunende
behandelmethode die uitgegroeid is tot een zelfstandig
vakgebied.
Pas in 1948 komt het eerste medicijn op de markt, een
antipsychoticum met de naam Largactil. Een uitvinding!
Bijna alle oudere behandelmethoden, behalve de elektro
shock therapie, werden overbodig. Largactil is de start ge
weest van de ontwikkeling van een reeks van antipsycho-
tica en antidepressiva.
Mede door het ontwikkelen van medicatie ontstaat er een
andere wijze van verplegen. Ook krijgt het een sociothera-
peutisch karakter en werd er uitgegaan van wat de patiënt
nog kon. Er ontstond een scala aan ondersteunende behan
delingen en de functie van verpleegkundige ging meer in
de richting van begeleiden en resocialiseren.
Voor de cliënt, door deze naamgeving is de afhankelijk
heid grotendeels verbannen, ontstaat een keuzemogelijk
heid ten aanzien van behandelingen: de psychomotore-, de
creatieve- en de drama-therapie. Ook ontstaan er andere
vormen van klinische opname, zoals poliklinische behan
deling en opname in een sociotherapeutisch centrum. De
cliënt krijgt inzagerecht in de verslaglegging en is en blijft
zelfstandig. Helaas is een aantal mogelijkheden verdwe
nen, deels door een andere visie op psychiatrie en deels
door bezuinigingen.
Al deze behandelmethoden vragen van verpleegkundigen
veel inzet en deskundigheid die zij kregen door hun op
leiding. De opleiding tot verpleegkundige is op een hoger
niveau gebracht, waardoor deze beter beantwoordt aan de
medische eisen.
Bedverpleging in paviljoen Breehorn 1939).
