Willem Arondéus (1894-1943)
Het is of ik verduisterd leef- zonder leed en zonder
vreugde.Willem Arondéus, beeldend kunstenaar en
later schrijver, getuigt in zijn dagboekaantekenin
gen van een verscheurd en eenzelvig bestaan. In de
televisiefilm 'Na het feest, zonder afscheid verdwe
nen 'belicht documentairemaakster Toni Boumans
zijn verzetsactiviteiten, zijn homoseksualiteit en
zijn kunstenaarschap. Vier grote opdrachten vielen
hem ten deel: een schilderij voor het Rotterdamse
stadhuis, twee wandschilderingen in openbare ge
bouwen in Amsterdam en het ontwerpen van negen
gobelins in het Noord-Hollands provinciehuis. Hij
schreef twee romans en een biografie van de schil
der Matthijs Maris.
Marco Entrop schreef een boek over hem getiteld:
'Onbekwaam in het compromisVan de hand van
Rudi van Dantzig verscheen het boek 'Het leven
van Willem Arondéus'.
dag door bewaker Beijer afgesloten met het woord: finis.
Daarmee eindigde de geschiedenis van de kunstbergplaats
in Castricum.
Baard: "Na de laatste transporten naar de duindepots
kwam over ons nationaal kunstbezit eindelijk de rust, die
niet vóór de bevrijding verstoord zou worden. Ver buiten
de stille kluizen werd intussen een gigantische strijdon
verbiddelijk op leven en dood, voortgezet.
In de omgeving van de bergplaats werden verschillende
bunkers gebouwd. De bergplaats zelf is door de Duitsers
onder andere als opslagplaats in gebruik genomen. De
Castricummer Piet Stuifbergen (87) is er getuige van ge
weest dat er fietsen in werden opgeslagen en dat de ruimte
enige tijd woon- en slaapgelegenheid voor Duitse soldaten
is geweest. Niet of nauwelijks meer zichtbare opschriften
op de muren getuigen van de aanwezigheid van de andere
gebruikers. Aan het einde van de bunker was in gotische
letters de wens 'England verrecke' aangebracht. Links en
rechts stonden de slogans 'Ein Volk, ein Reich, ein Führer'
en ook 'Führer befehlt, wir folgen.'
Ontruiming bergplaats
In december 1941 besloot de Wehrmacht tot de bouw van
een verdedigingslinie langs de westkust: de Atlanticwall.
De kust, het strand en het direct aangrenzende achterland
werden tot strijdtoneel verklaard. Castricum behoorde tot
een van de vier steunpuntsgroepen tussen Den Helder en
IJmuiden. Dit had de bouw van honderden bunkers, ra
darinstallaties enzovoort tot gevolg en in november 1942
moesten veel inwoners voor wie het verblijf in het dorp
niet noodzakelijk was, vertrekken.
De burgemeester van Amsterdam ontving van de Staats
secretaris op 15 oktober 1942 de opdracht de kunstberg
plaats te ontruimen:
"Der Wehrmachtbefehlshaber in den Niederlanden bittet
mich zu veranlassen dass der Schutzkeller des Stadtischen
Museums in Amsterdam bei Castricum umgehendgeraumt
wird. Die Schlüssel waren sodann bei der Wehrmacht-
kommandantur abzugeben. Ich habe darauf hingewiesen,
dass diese Raumung mit Schwierigkeiten verblinden ist.
Die Wehrmacht muss aber, da sich dieser Bunker in einer
Kampfstellung befindet, auf ihrem Wunsch bestehen.
Een nieuwe verhuizing moest worden voorbereid. Hoewel
de berging van het Rijk in Zandvoort eerder was ontruimd,
konden veel kunstschatten uit Castricum daar in maart
1943 toch naar toe. De Lipsdeuren en de luchtbehande
lingsinstallatie waren al eerder gedemonteerd en net als
het 'huisje van Sandberg' naar Zandvoort overgebracht.
Een laatste transport vertrok op 12 maart 1943 naar een
nieuwe rijksbergplaats in Paaslo. Het logboek werd op die
Van bergplaats voor kunst, soldatenverblijf fietsen en
aardappelen tot filmarchief. Op de achterwand staan de
woorden 'England verreckehet laatste woord is door de
stellingen onzichtbaar.
Na de oorlog
De kostbaarste zaken werden in juni 1945 per schip van
Maastricht naar Amsterdam teruggebracht. De Nacht
wacht kwam aan boord van het schip met de naam 'Van
God gegeven'. Op hetzelfde moment dat de schepen Am-
27
