Castricum - Honderd jaar geleden
In het jaar 1903 wordt definitief besloten om in Bakkum een open
bare lagere school te bouwen. Vooruitlopend op de verwachte komst
van het toen zo geheten krankzinnigengesticht Duin en Bosch wor
den in Bakkum een slagerij annex café (nu hotel Borst) en een bak
kerswinkel (nu bakker Beerse) gebouwd.
Een landelijke werkstaking onder het spoorwegpersoneel wordt
als schokkend ervaren. Gedurende vele maanden worden station
en spoorlijn over het gehele baanvak van Limmen tot Uitgeest be
waakt.
De informatie voor dit artikel is ontleend onder andere aan de notu
len van de gemeenteraadsvergaderingen, de inkomende en uitgaan
de stukken van de Gemeente Castricum, de provinciale bladen en de
registers van de burgerlijke stand.
Het gemeentebestuur bestaat op 1 januari 1903 uit burgemeester
Johannes Mooij, de wethouders Jacob Pzn. Kuijs en Joseph Goes
en de raadsleden Wulbert Melker, Jan Schuijt, Jan Twisk, Cornelis
Spaansen en Johan Hogenstijn. De gemeenteontvanger is Bernardus
A. Res.
Op 1 januari 1903 telt Castricum 1990 inwoners. Dit aantal is op
31 december 1903 toegenomen tot 2019. In het jaar 1903 zijn in
Castricum 72 kinderen geboren; er worden 16 huwelijken gesloten
en er overlijden 36 personen. Door het geboorteoverschot van 36 en
doordat er 7 personen minder in Castricum komen wonen (72) dan
er zijn vertrokken naar elders (79), neemt het inwonertal slechts met
29 personen toe.
In 1903 telt Castricum voor de gemeenteraadsverkiezingen 272
kiesgerechtigde personen.
11 februari 1903
De heer Goes komt in de gemeenteraad met het voorstel een nood-
school te bouwen om in de komende maand april nog enigszins te
kunnen voorzien in de behoefte tot plaatsing van schoolkinderen.
Het voorstel vindt wel bijval, maar een noodschool zal veel geld
gaan kosten en de schoolopziener zal er weinig voor voelen, zolang
nog niet met de bouw van een definitieve school is begonnen. Als
alternatieven wordt het gebruik van het voorportaal van de Protes
tantse kerk of van het raadhuis genoemd. Na overleg met de dis
trictsschoolopziener wordt besloten om de raadszaal te gebruiken
als schoollokaal. Ook GS geeft hieraan op 1 april zijn goedkeuring.
25 februari 1903
De minister van Binnenlandse Zaken wil een subsidie van 9.000
gulden verlenen om tegemoet te komen in de kosten van de bouw
van een school en onderwijzerswoning in Bakkum en van de aan
schaf van schoolmeubelen. Vervolgens merkt de minister op dat de
kosten voor de onderwijzerswoning veel te hoog worden geraamd.
De minister eist een minder dure woning, anders wordt de te verle
nen subsidie evenredig verlaagd. De raad besluit om de voorwaar
den voor de subsidie te accepteren en een tweede openbare lagere
school met onderwijzerswoning te laten bouwen op het perceel dat
geschonken was door Hare Koninklijke Hoogheid, de vorstin Von
Wied.
14 maart 1903
De heer W.F. Bakker van Uitgeest is aangesteld tot deurwaarder der
plaatselijke belastingen en heeft met het afleggen van de eed zijn
betrekking aanvaard.
7 april 1903
Door de gemeenteraad wordt een verordening aangenomen waar
door naar keuze van de burgemeester een aantal inwoners van 25 tot
en met 40 jaar zal kunnen worden aangewezen om de openbare orde
te handhaven. Dat geldt in het algemeen belang voor die situaties
waarin er onvoldoende politiebeambten of veldwachters beschik
baar zijn. Deze personen zullen worden gekozen uit inwoners die
ongehuwd of weduwnaar zijn. dan wel gehuwd zonder kinderen.
De achtergrond van deze verordening was een landelijke - als
schokkend ervaren - gebeurtenis. In januari 1903 was er in Am
sterdam een werkstaking onder het spoorwegpersoneel uitgebroken.
Stakingen bij spoor- en tramwegen waren ten strengste verboden
en werden toen als revolutiegevaar aangemerkt. De regering wil
met alle beschikbare middelen een herhaling voorkomen en acht
het nodig om stations en spoorlijnen met wissels en nabij gelegen
kunstwerken te bewaken. Hiervoor is veel extra mankracht nodig
die in plaatsen met een militair garnizoen of schutterij van hieruit
kan worden geleverd. Dat geldt echter niet voor Castricum. De re
gering verwacht dat er in dit soort plaatsen met een station genoeg
volkomen betrouwbare mannen te vinden zullen zijn om een korps
te vormen dat bereid is de nodige diensten vrijwillig te verrichten.
In de als zeer geheim geclassificeerde brieven van het provinciebestuur
aan de burgemeester van Castricum worden de opeenvolgende ontwik
kelingen en te nemen maatregelen beschreven. In een schrijven van 10
februari wordt een rijksveldwachter beschikbaar gesteld. Op 24 febru
ari zal de Tweede Kamer worden bijeengeroepen en hiervan wordt op
nieuw een uitbreken van een staking verwacht. Op 23 februari moet in
de omgeving van het station door de politie enig machtsvertoon worden
getoond om het goedgezinde personeel vertrouwen in te boezemen. De
voortdurende bewakingsdiensten op de baanvakken van de spoorlijn
hebben meerdere maanden geduurd. Nog op 8 april is er een oproep
van de commissaris van de koningin in Noord-Holland om streng toe
zicht op de stations te blijven houden, omdat verslapte controle elders
ten gevolge heeft gehad dat stakers stations zijn binnengeslopen en al
daar kwaad hebben gesticht. Ook kan op verzoek van de burgemeester
militaire bijstand worden ingeschakeld. In een telegram van 14 april
schrijft garnizoens-commandant Schwartz dat de gevraagde verster
king zal worden gezonden. Die zal niet lang nodig zijn geweest, want
op 20 april schrijft de stationschef aan de burgemeester dat met het oog
op de plaatselijke toestand er zijns inziens geen bezwaar bestaat om de
bewaking op te heffen.
Een maand later op 20 mei wordt van overheidswege officieel de
werkstaking als beëindigd beschouwd. De gemeenten kunnen opga
ve doen van de extra kosten die gemaakt zijn voor het buitengewoon
politietoezicht, de bewakingen en de beveiligingen. Ook Castricum
dient een rekening in, echter de uitbetaling laat op zich wachten.
In november 1903 krijgt de burgemeester te horen dat er door het
Ministerie van Binnenlandse Zaken nog geen besluit is genomen
over de toekenning van beloningen aan dienaren van politie voor
89
