Konvooi
Het weer in de novembermaand van 1944 wordt gekenmerkt door
een krachtige depressieactiviteit. Gedurende de hele maand blijven
storingen over ons land trekken. De 'Hoop op Zegen' maakt deel uit
van een konvooi dat gesleept wordt door een Duitse sleepboot de
'BS- 14'. Traag ploegt de sleep zich tijdens de inktzwarte novem
bernacht een weg door het IJsselmeer. De vuurtorens langs de kust
zijn gedoofd. In de buurt van de 'Vormt'.een beruchte zandbank ter
hoogte van Urk. raken drie schepen los van de sleep. Eén schip is ge
laden met touw. één met een onbekende lading en het derde schip
met de kostbare klokken. Als schipper Homma merkt dat zijn schip
is losgeraakt van de sleep, stuurt hij op Urk aan, waar het schip op
de 'Vormt' strandt en lek slaat.
Berging
De machinefabriek Fa. A. Hoekman en Zonen te Urk krijgt van de
Duitsers de opdracht om het schip met klokken vlot te trekken. Zij had
den geen betere keus kunnen doen. De Hoekmannen stonden op Urk
bekend als zeer goede vaderlanders. Broer Pieter Hoekman was van
uit Engeland als geheim agent gedropt en in 1943 door verraad ge
sneuveld. Aangezien de bestemming van de klokken weinig te raden
liet, waren de gebroeders tot de slotsom gekomen dat de berging van
de klipper niet wenselijk was. Zij konden trouwens onweerlegbaar be
wijzen, dat het schip niet te bergen was. De zijkant van het schip was
over een lengte van acht meter opengescheurd en de bodem was zwaar
beschadigd. Een getuige uit die tijd J. Krikke, kapitein op de Rijnvaart,
vertelt over de berging het volgende: Tijdens de oorlogsjaren kreeg
mijn vader opdracht samen met nog drie collega 's met liun gevorder
de sleepboten met de Kriegsmarine aan boordeen schip van de Vormt
waarde'Het was geassocieerd met het vooroorlogse Nederland en
met het kerkelijk verzet, het preludeerde op de bevrijdingsdag. Dan
zouden de klokken eerst recht geluid worden"
Castricums klokken verdwijnen
Wanneer de Castricumse klokken precies zijn weggehaald en of dat
tot protesten van de bevolking heeft geleid, weten we niet. Er is slechts
één aantekening bekend; die komt uit het dagboek dat drie Castricumse
kapelaans van de R.K. Pancratiusparochie hebben bijgehouden.
Op 31 maart 1943 staat daarin: "De kerkklok luidt voor het laatst.
Hij wordt weggehaald".
En enige dagen later: "De klepel is niet meegegeven en wordt als re
likwie bewaard"Hoogstwaarschijnlijk gaat deze mededeling over
de klok van de R.K. kerk. Van de klok van de gemeentetoren van de
oude Nederlands Hervormde kerk is geen aantekening bekend. Maar
aangenomen mag worden dat alle klokken in één keer uit Castricum
zijn meegenomen. Daaronder bevindt zich ook de monumentale klok
uit de toren van de N.H. kerk, die een 'M'-status heeft gekregen.
'M'-klokken
Al voor het uitbreken van de oorlog is een lijst opgesteld van monu
mentale klokken met het doel deze voor vernietiging te behoeden.
De Castricumse klok bevindt zich ook op die lijst. Als herkennings
teken heeft deze klok, net als alle monumentale klokken, een 'M'-
teken gekregen. Meulenberg, die opdracht heeft gekregen om alle
klokken uit de torens te verwijderen, heeft echter, tegen de gemaak
te afspraken in. ook deze klokken meegenomen. Dit ondanks een me
dedeling die bij die klokken hing: "De Nederlandse Regering heeft
een zeer beperkt aantal klokken als historische gedenkstukken van
de grootste betekenis van vordering vrijgesteld en richt zich tot de
bevelhebbers der militaire macht van andere mogendheden met het
dringende verzoek deze met een M gemerkte klokken te sparen Deze
mededeling was behalve in het Nederlands ook in het Frans, Duits
en Engels gesteld. Sommige klokken bleven gespaard, maar 'onze'
klok verdween.
Leerdam
De Nederlandse instanties hebben in ieder geval nog kunnen berei
ken dat deze monumentale klokken niet direct naar Duitsland wor
den weggevoerd, maar apart worden opgeslagen.
Dat gebeurt in twee opslagplaatsen,één in Giethoorn en één in Leerdam.
En voorlopig worden ze met rust gelaten. In september 1944, enkele
maanden na de invasie in Normandië. achten de in het nauw gedreven
Duitsers het moment aangebroken om de klokken toch maar af te voe
ren. In Hamburg staan twee fabrieken waar de klokken worden om
gesmolten. Beide fabrieken zijn al eens gebombardeerd. Op 23 okto
ber 1944 wordt het klipperschip 'Hoop op Zegen' van schipper J. van
Dijk uit Dordrecht gevorderd om de M-klokken van Leerdam naar
Hamburg te vervoeren. Maar Van Dijk is niet bereid om dit onvader
landse werk uit te voeren en verlaat zijn schip. Er wordt een gelegen-
heidsschipper aangezocht, de onervaren Marten Homma. Op vrijdag
3 november is het schip geladen. Een week later ongeveer vertrekt het
schip naar Emden. Waarschijnlijk is nog geprobeerd om het schip tot
zinken te brengen. Enige dagen na het vertrek is namelijk een geal
lieerd vliegtuig boven Leerdam verschenen: .dat rondcirkelde als
of het iets zocht", aldus getuigenverklaringen. Maar het klipperscheepje
'Hoop op Zegen' is al onderweg.
De klokken worden uit het ruim van de gezonken klipperschip
'Hoop op Zegengeborgen.
18