n uitein-
ze kaart
iode tus-
:r breed en
steeds: het
tussen de
pt dat niet.
r een zoet-
ïen zeegat
irdzee be-
;r de over-
'allen door
rein te ver
eed en on-
it bij hoog
i jaren ont-
op van tijd
was. Daar
loger wer-
nederzet-
ilaten noe-
Een nederzetting. Op een wandeling over het
grondgebied van Castricum in het jaar 0 zou je
best zulke kleine groepen van gebouwen tegen
kunnen komen. De mensen woonden niet in dor
pen. maar in verspreid staande boerderijen,
eventueel met enkele schuren of opslaghutten
erbij. Dit is een impressie van een nederzetting
waarvan restanten ook nu nog bewaard zijn ge
bleven in onze bodem, bijvoorbeeld in het wei
degebied rond Kronenburg (illustratie R.
Beentjes) (boven).
Bijna 2000jaar geleden begraven. Een zeer in
teressante, maar ook ongrijpbare vraag voor
archeologen is: Wie woonden er nu eigenlijk in
het Castricum van het jaar 0? Hoe zagen de
mensen eruit, welke taal spraken ze, wat deden
en dachten ze? Het skelet van deze vrouw werd
in de Oosterbuur! gevonden in 1996. Wat ging
er in haar hoofd om toen ze nog leefde? Ze leed
een hard leven, moest zich te weer stellen tegen
dreigende ziekten, ondervoeding enz. In ieder
geval is bekend dat de Friezen er een uitgebrei
de set aan goden op nahielden. De vrouw ver
moedde, toen ze stierf, misschien wel dat er een
soort van 'hiernamaals' was, maar dan heel an
ders dan de christelijke godsdienst die kent
(foto R. Beentjes) (onder).
men we stroomruggen. Castricum ontstond op de
stroomruggen in het mondingsgebied van het Oer-
IJ. Kort daarna, we denken zo tussen 100 en 300,
verdween de open verbinding met de zee. De meest
westelijke strandwal kreeg zoveel nieuw zand uit
zee. dat de zeereep een aaneengesloten kustlijn
werd. Het estuarium sloot zich als een schelp en
het gebied achter de strandwal werd droger en vei
liger.
Deze 'veilige' periode betreft de tweede en derde
eeuw na Christus. In deze periode werd er op de
stroomwallen in onze gemeente intensief gewoond.
Op een groot aantal plaatsen treffen we dan ook
sporen aan van bewoning uit. wat we noemen, de 'Romeinse tijd'
(afb. pag. 4). Voor Castricum is dit een vreemde naam. want voor
zover we weten woonden er helemaal geen Romeinen in Castricum.
De eerste tot en met de vierde eeuw noemen we de 'Romeinse tijd'
omdat er in het zuiden van het land een Romeinse overheersing was.
De noordgrens van het Romeinse rijk was de rivier de Rijn. Er lagen
overal langs de Rijn Romeinse forten om hun rijk (van Noord-Afrika
tot hier) te verdedigen: bijvoorbeeld in Nijmegen, Utrecht, Alphen
aan de Rijn en bij Leiden. We weten dat het Noordzee-kustgebied
gedurende een korte tijd deel heeft uitgemaakt van het Romeinse rijk:
namelijk in de tijd van de Romeinse leger-aanvoerder Julius Ceasar.
enkele decennia vóór het jaar 0. Romeinse vondsten uit deze perio
de ontbreken echter vrijwel geheel. Kort daarna, in de eerste eeuw
hadden de Romeinen een vooruitgeschoven, versterkte haven bij
Velsen. Duidelijke archeologische sporen van het Romeinse leger
zijn in onze gemeente echter nooit gevonden. De mensen die hier
woonden werden door de Romeinen de 'Friezen' genoemd en van
hun cultuur vinden we in Castricum zeer veel sporen. Als we het dus
hebben over de 'inheemse bevolking in de Romeinse tijd' dan heb
ben we het over de Friezen. Veel archeologen noemen de cultuur van
de inheemse volkeren in deze periode echter 'inheems-Romeins'.
wat misschien verwarrend is.
■Z:
,v - -J»
j
- Cv*
wiiiv i
r
De Friezen
De historie van Castricum heeft dus niet zo gek veel met Romeinen
van doen. hoewel het bijna zeker is dat vanuit het Romeinse fort (en
de haven) bij Velsen. Romeinse schepen via het Oer-IJ naar de
Noordzee zijn gevaren. In de decennia voor het jaar 0, en ook in pe
rioden gedurende de eerste eeuw, waren er dus wel degelijk Romeinen
in ons gebied. Maar we hebben nooit duidelijke sporen van forten,
havens of legerplaatsen gevonden in Castricum. Wat munten en aar
dewerk is eigenlijk alles. Ook door de Romeinen beïnvloede bouw
stijlen en dergelijke ontbreken hier. We praten vanaf zo n 300 jaar
vóór Christus tot in de Middeleeuwen in ons gebied dus vooral over
de Friezen. Zij woonden hier. en hun naam was bekend in grote de
len van Europa: als volk, als militaire macht, maar vooral als hande
laren. Hierover straks meer. Momenteel kennen we de naam 'Fries'
natuurlijk van de provincie Friesland (waar ook zeer veel nederzet
tingen zijn ontdekt), maar vroeger woonden de Friezen langs de hele
Noordzee-kust. van de Rijn tot in Noord-Duitsland. De Friezen wa
ren een succesvol en welvarend volk dat in de zesde en zevende eeuw
na Christus een heus koninkrijk vestigde. In de achtste eeuw na
Christus werden de Friezen militair verslagen door hun zuiderburen,
de Franken.
5
