De Castricumse familie Hollenberg
Al sinds 1981 is het de gewoonte om in het jaarboekje de geschie
denis en de stamboom van een Castricumse familie op te nemen.
Inmiddels zijn reeds vele bekende Castricumse families uitvoerig be
handeld. Verreweg de allergrootste familie is de familie Zonneveld,
die over meerdere jaren moet worden verdeeld. In de afgelopen twee
jaarboekjes is een gedeelte van deze familie gepubliceerd en het res
terende gedeelte zal ook nog wel in twee nog te verschijnen jaar
boekjes moeten worden uitgebracht. Voor de afwisseling wordt dit
jaar de schijnwerper gezet op de familie Hollenberg.
De geschiedenis van de familie Hollenberg
Van alle plaatsen in Nederland waar mensen wonen die de naam
Hollenberg dragen, is Castricum de plaats met verreweg de meeste
'Hollenbergen'. De familie Hollenberg vindt zijn oorsprong in Duitsland:
in verschillende streken van Duitsland komt deze naam voor.
Met vele andere Duitsers zijn meerdere Hollenbergen in vroeger eeu
wen naar Holland gekomen. Vele Duitsers hadden toen een armoe
dig bestaan: de bodemopbrengsten waren gering en de mogelijkhe
den om iets bij te verdienen was vooral voor de kleine zelfstandige
boeren buitengewoon beperkt. Een aantal mannen was gedwongen
om elders betaald werk te vinden en ging naar het naburige Holland.
Door zijn ligging aan de zee en met zijn bevaarbare rivieren dreef
Holland een levendige handel en had vele koloniën. Hierdoor was er
vooral in het westen van ons land een zekere welvaart bereikt die in
de 17e en 18e eeuw een groot aantal mensen aantrok uit het in ver
houding arme Duitsland. Vele Duitsers deden hier alleen seizoenar
beid (maaiers en turfstekers). De meesten waren dagloners en boe
renknechten, die tussen het zaaien in het voorjaar en het oogsten in
het najaar in Holland verbleven: de wintermaanden brachten zij dan
bij hun gezin door. 'Die Hollandgangerei' heeft meerdere eeuwen
aangehouden. Een groot aantal Duitsers vestigde zich definitief in
Holland; naar schatting is 40% van de inwoners van Noord-Holland
van Duitse afkomst. Zo hebben meerdere Hollenbergen zich ook de
finitief in Holland gevestigd.
Meerdere families Hollenberg in Duitsland
De Hollenbergen die uit Duitsland naar Nederland komen, zijn voor
namelijk afkomstig uit een streek ten westen van Osnabrück. In de hu
welijken. die in de 17e en 18e eeuw vooral in Amsterdam zijn geslo
ten met een Hollenberg als bruid of bruidegom, worden als herkomst
van deze Hollenbergen de volgende Duitse plaatsen genoemd: Anten.
Berge, Bremen, Brochterbeck, Gildehaus, Lengerich, Lienen en Lingen.
In Duitse bronnen wordt melding gemaakt van een familie Hollenberg
die een familiewapen voert en zijn naam heeft ontleend aan de leefge
meenschap 'auf dem Hollenberg' in Holthausen bij Mülheim aan de
Ruhr in het voormalige dorp Broich. Deze familie zou daar al sinds
1638 zijn gevestigd. De geschiedenis van de hoeve 'auf dem Hollenberg'.
aanvankelijk grafelijk bezit van de Heren van Broich. begint met een
acte gedateerd 16 okt. 1500 en eindigt met de verkoop in 1842.
Ook was er een hof Schulze-Holmar in Samern in het Graafschap
Bentheim, die eerst in 1213 Holenborne. en later Hollenberg.
Hoolember en Holmar werd genoemd.
In wetenschappelijke Duitse bronnen
is de familienaam Hollenberg afge
leid van de plaatsnaam Hollenberg.
De oudste vermelding als familienaam
is uit 1419 van ene Ulr. Hol(l)enberg,
knecht uit MiinchenIn vroegere be
tekenissen kwamen in Duitsland de
woorden Hol. Holle of Hollen (meer
voud) voor als moerasnamen. Zo is
bekend het moeras (das Moor) 'Hol
len' bij Lüneburg en Das Hollen-
Moor in Wtirtemberg. Het woord
Holle(n) komt los of in samenstellin
gen in Duitsland als plaatsnaam veel
vuldig voor. Met name Holle (2x).
Hollen (4x), Hollenbach (2x). Hol-
lenbeck. Hollenbek. Hollenstede en
Hollenstedt. Ook komt het gehucht
Holenberg (met één 1) voor ten oos
ten van de rivier de Weser. noorde
lijk van de plaats Holzminden. Verder
zijn er vermeldingen te vinden van
gehuchtjes Hollenberg en Hollenberg
nabij resp. de plaatsen Pegnitz en Em-
mendingen.
Het wapen van de Duitse tak Hollenberg heeft
een blauwe achtergrond met gouden sterren
met een vrouwspersoon in een wit gewaad.
Fragment van een topografische kaart met de
Hollenberg Hügel en beide boerderijen
De heer Th. Hollenberg uit Heerhugo-
waard ontdekte ongeveer 15 km ten
westen van Osnabrück langs de oude
Bundesstrasze (nr 65) naar Rheine de
41
