Blootgestoven geploegd middeleeuws
akkerland in de duinen bij Caslricum
(foto A. Schermer
toeval. In de toekomst zullen we er echter nog meer naar moeten stre
ven te komen tot voorafgaand overleg tussen belanghebbende par
tijen, waardoor het in bepaalde gevallen mogelijk moet zijn, wijzen
van uitvoering te bereiken die zoveel mogelijk alle waarden tot hun
recht doen komen, zonder de primaire belangen van het werk, waar
voor het is opgezet, daaronder te laten lijden
Mensen lijken steeds meer geïnteresseerd te raken in wat er binnen
hun dorps- of stadsgrenzen aan geschiedenis te vinden is en de be
langstelling voor de regionale geschiedenis en archeologie neemt toe.
Stichtingen en verenigingen die zich bezighouden met de plaatselij
ke of regionale geschiedenis zijn de laatste jaren fors in aantal toe
genomen. Er lijkt weer een toekomst te bestaan voor het verleden.
Bescherming archeologisch en cultuurhistorisch erfgoed
Het is meer dan 30 jaar geleden dat Van Deelen en Schermer in bo
venstaand tekstgedeelte hun wens tot een zorgvuldiger benadering
van het archeologisch erfgoed bepleitten. Pas in de negentiger jaren
is het beleid geworden om in de planologie ook de archeologische
en cultuurhistorische waarden te betrekken. Dat is hard nodig, want
in 1993 berekende de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek (ROB) dat in de laatste 50 jaar minstens eenderde
van het "bodemarchief' verloren is gegaan. Dit proces voltrekt zich
niet alleen in Nederland. Verschillende landen van EU werken aan
de ratificering van het verdrag van Malta, dat streeft naar het behoud
van het bodemarchief.
Tot voor kort waren archeologen uitsluitend gravers, die zich. van
wege het vele grondverzet, steeds meer genoodzaakt zagen tot het
verrichten van noodopgravingen. Nu stelt de ROB zich vooral ten
doel om het bodemarchief te beschermen, zodat sporen van het ver
leden voor de toekomst in het landschap bewaard of zichtbaar blij
ven.
Ook de provincies en sommige gemeenten nemen nu meer verant
woordelijkheid. Er worden provinciale-, stads- en gemeente-ar
cheologen aangesteld, die nauw met de ROB samenwerken. Bovendien
werken de provincies aan de samenstelling van een cultuurhistorische
waardenkaart, waarin ook de archeologische waarden in opgenomen
worden.
Als toch tot de aanleg van een snelweg, vliegveld, spoorlijn, woon
wijk of een industrieterrein wordt besloten, moeten de kosten van ar
cheologische inventarisatie, beschermende maatregelen of opgraving
worden meegenomen in het project. Daarbij wordt het principe ge
hanteerd dat de verstoorder betaalt. Volgens deze uitgangspunten
wordt nu de bodem onder het traject van de toekomstige Betuwe
spoorlijn archeologisch onderzocht.
Ernst Mooij
Bronnen:
Deelen, D. van: Merovingische bewoning gevonden in de
Kennemerduinen (manuscript).
Deelen, D. van en Schermer A.: Middeleeuws akkerland onder de
Castricummer duinen. Westerheem no.6, 1963.
Mesters, B.: De strijd om het verleden, De Volkskrant, 4 maart
1997.
Provincie maakt kaart van historisch cultuurgoed. De Kennemer. 1
april 1997.
Provincie Noord-Holland: Noord-Holland proeftuin op het gebied
van archeologie. Infobulletin, december 1995.
25