De samenstelling van de Castricumse bevolking in 1830
I)e volkstelling van 183(1
De eerste volkstelling die in Nederland werd gehouden, dateert van
1830. De gegevens, die we aan deze volkstelling over Castricum kun
nen ontlenen, geven een vrij goed beeld van de bevolking van
Castricum, toen bijna 800 inwoners. Uit de schaarse gegevens van
eerdere tellingen blijkt dat het aantal inwoners na de middeleeuwen
op een nagenoeg constant niveau blijft. Een reconstructie van de be
woning in 1830 kan ons dus een beeld verschaffen van de Castricumse
bevolking, zoals dat er eeuwenlang moet hebben uitgezien.
Naast de gegevens van de volkstelling is in 1832 het kadaster tot
stand gekomen. In de jaren daaraan voorafgaand is elk huis en elk
perceel grond opgemeten en in kaart gebracht. Zodoende weten we
nauwkeurig de ligging van de wegen in 1830, van alle huizen, van
de verdeling van alle grond naar gebruiksdoel. van de eigenaren en
van de grootte van elk perceel. Aan de hand van zowel de volkstel
ling als de kadastrale gegevens is een beeld te geven van het Castricum
van nu ruim 160 jaar geleden. In dit artikel wordt een aantal aspek-
ten van de opbouw van de bevolking van Castricum nader uitgewerkt.
De gegevens over de volkstelling van 1830 zijn opgenomen in een
register. Achtereenvolgens zijn de volgende gegevens in dit register
opgenomen:
per huis:
- de naam van de buurt, waarin het huis is gelegen
- het huisnummer
- het aantal gezinnen
- het aantal bewoners
per bewoner van het huis:
- naam en voornaam
- leeftijd
- geboorteplaats
- geslacht: man/vrouw
- burgerlijke stand: gehuwd, ongehuwd, weduwe of weduwnaar
- beroep of middel van bestaan
- godsdienstige gezindheid gesplitst naar Rooms. Protestant, Israëliet
en geen.
In de volgende rubrieken zijn de gegevens per huis of per bewoner
uit het bevolkingsregister verwerkt; een goed beeld van de plaatse
lijke bevolking is hiermee verkregen.
Woonbuurten en huisnummering
Bij de volkstelling van 1830 is de gemeente voorde nummering van
de huizen verdeeld in Castricum en Bakkum. In Castricum staan 116
huizen, doorgenummerd van I tot en met 116; in Bakkum stonden
18 huizen (nummer 1 t/m 18). Castricum is opgedeeld in een aantal
straten en buurten; in tabel 1 worden deze gegeven in een volgorde,
zoals opgenomen in het register; verder vermeldt tabel 1 per straat
of buurt de huisnummers, het aantal huizen en het aantal aldaar woon
achtige personen:
Met de 'Buurt' wordt de Kerkbuurt bedoeld; er staan in totaal 32 hui
zen en deze buurt vormt het hart van het dorp. De huizen staan langs
Tabel 1
volg
nummer
naam straat
of buurt
huis
jnumn
lers
aantal
huizen
aantal
personen
1
Buurt
1
t/m
5
5
20
2
Duynbuurt
6
t/m
18
13
66
3
Peperstraat
19
t/m
20
2
11
4
Duyn
21
t/m
27
7
38
5
Schulpstet
28
t/m
42
15
76
6
Noorde Ent
43
t/m
58
16
120
7
Oosterbuurt
59
t/m
84
26
164
8
Buurt
85
t/m
111
27
156
9
Duynweg
112
1
6
10
Tolhek
113
1
4
11
Straatweg
114
1
5
12
Hoogevoort
115
1
7
13
Ho11aan
116
1
3
14
Bakkum
1
t/m
18
18
115
totaal
134
791
de Dorpsstraat vanaf de kruising met de huidige Burgemeester
Mooijstraat tot even voorbij de Cieweg, verder langs de Schoolstraat
en rond de oude boerderij van de fa. Steeman aan de Verlegde
Overtoom. De wat verder weg gelegen eenzame boerderij Kleibroek,
nabij de plaats waar nu de kruising Pr. Beatrixstraat en Dorpsstraat
is, wordt ook bij de Kerkbuurt gerekend. De nummering begint met
het raadhuis, tevens woonhuis van de schoolmeester. Alle huizen met
de nummers 1 t/m 5 en 85 t/m 111 worden genoemd onder 'Buurt'.
De Duynbuurt heeft 13 huizen; hiervan staan 6 huizen aan of nabij
het Slingerpad. 1 huis op het huidige voetbalveld van Vitesse; ver
der naar het duin toe ligt boerderij 'De Papenberg' en aan het einde
van de Mient nabij de Vinkenbaan aan de westzijde staan 3 huizen;
tenslotte staan nog 2 huizen aan de duinzijde nabij de bocht van
Vinkenbaan en Bakkummerstraatweg.
Aan de 'Peperstraat' (nu Dr. Jacobilaan) staan twee huizen en aan
het 'Duyn' staan zeven huizen, daarvan staat er één op de Ruiterweg
en zes huizen aan of nabij de Van Oldenbarneveltweg.
Het Schulpstet is een woonbuurtje met in totaal 14 huizen: ze staan
op het nu nog zo geheten Schulpstet en op de Brakersweg tot even
voorbij het 'Lange Pannenhuis'. De huisnummering aan het Schulpstet
gaat van 28 tot en met 42 met uitzondering van nummer 29, welk
nummer toebehoort aan het in 1993 gesloopte lage witte huis aan de
Heereweg (nr. 8). even voorbij de kruising met de Zeeweg. Het huis
je werd genummerd onder Castricum, omdat het net lag buiten de
voormalige gemeente Bakkum. In de kelder van dit huisje is in de
oorlog van 1799 de 14jarige Neeltje Groentjes dooreen Russische
soldaat doodgeschoten.
Het 'Noorde Ent' heeft 16 huizen, ze staan vooral aan de Brakersweg
vanaf de Kooiweg, aan en nabij de Kooiweg tot en met het mole
naarshuisje aan de Alkmaarse straatweg.
In de 'Oosterbuurt' staan 26 huizen: het zijn veelal boerderijen, ver
der ook de Schuilkerk en het kostershuisje aan de Breedeweg. De
boerderijen staan aan de Breedeweg. aan de Doodweg, en op
Heemstede. Ook de Albertshoeve en Kronenburg horen bij de
Oosterbuurt.
42
