van Zwieten in 1661 verschillende bosrijke percelen aan de voorkant Opvallend is. dat de andere woonkernen gelegen zijn langs de ge-
van de duinen tussen Heemskerk en Castricuni met namen van ei- meentegrens van Castricuni. In het noorden ca. 20 woningen onder
genaars.die doen vermoeden dat zij geen vaste inwoners van de dor- de Schulpvaart. de toenmalige grens tussen Castricuni en het nog
pen in het kustgebied waren: Frans Barense Cousebant. mijnheer de zelfstandige Bakkum, in het westen ruim 20 woningen langs het
Geer. advocaat Brugsman. mijnheer Guldewagen. Een vrij uitgestrekt duingebied, met een concentratie ter hoogte van de huidige Geversweg
gebied, waarin veel bomen staan getekend, wordt de 'Plantage van en Dr. Jacobilaan en in het zuiden een rijtje woningen nabij de ban
de heer Boijmans' genoemd. scheiding met Heemskerk, langs de Maardijk (nu Korendijk).
Uit het verpondingskohier van 1731 kan men concluderen, dat ca. o
75% van de vermelde inwoners van Castricuni. gezinshoofden of L
Van een welgestelde pastoor alleenstaanden, ook eigenaar was van het huis waarin men woonde. b
De overige 25% woonde in een gehuurd huis of een huis, dat door fi
Een wat betreft zijn welstand opvallende Castricumse figuur, die min familieleden of de Algemene Armen ter beschikking was gesteld. C
of meer in het rijtje van rijke patriciërs thuishoort, was Johannes Slechts 30% van de vermelde personen had volgens het kohier een b
Kerknian.die van 1723 tot aan zijn dood in 1765 in Castricuni pas- substantieel bezit aan eigen grond; de overigen bezaten hoogstens tt
toor was en die reeds aan het begin van dit artikel werd genoemd als een klein erf rond het huis of hadden grond gepacht.
tipgever over grondverkoop aan Nicolaas Geelvinck. Zijn rijkdom H
had deze pastoor zeker niet aan zijn kerkelijke activiteiten te danken. si
maar veeleer aan zijn rijke familie, waarmee wellicht omgekeerd Grond in bezit van niet-Castricumniers en diverse instanties A
weer zijn aanstelling in Castricuni te maken had. Hierbij is uiteraard d
opvallend, dat hij behoorde tot een kerkelijk gediscrimineerde be- Het totale oppervlak aan landbouw- en weidegrond, dat in 1731 ei- u
volkingsgroep. die huisde in een schuilkerk, terwijl hij het met de gendom was van inwoners van Castricuni. taxeren we op hoogstens d
protestantse Geelvinck's toch niet slecht kon vinden. Over de rela- de helft van het beschikbare areaal, zodat er nog andere grondeige- cl
tie tussen de RK-Kerk en het officiële gezag in deze periode van de naren moeten zijn geweest. Eén eigenaar hebben we al leren kennen, G
Castricumse geschiedenis valt meer op te merken, maar laten we ons de familie Geelvinck. De namen in de veipondingsregisters van som- C
beperken tot het feit, dat Kerkman in 1738 de buitenplaats Starburg mige andere eigenaren van grond in Castricuni doen vermoeden.dat bi
in Bakkum kocht en deze tot aan zijn dood in bezit hield, waarna de we met elders wonende geldbeleggers uit de betere kringen van doen hi
rechten overgingen op zijn erfgenamen, die de buitenplaats ca. tien hebben. Daarnaast blijkt een aantal kleine en grote bestuurlijke in- e<
jaar later verkochten, lil transportakten treffen we de naam van pas- stanties brood te hebben gezien in het kopen van Castricumse grond. di
toor Kerkman en zijn zuster Johanna Kerknian.die ook in Castricuni om die dan te verpachten. Wat deze laatste categorie betreft noemen w
woonde, als kopers en verkopers van grond regelmatig aan. Er komt we de overheden van de steden Haarlem en Beverwijk, de Diaconie bi
ook een aantal akten voor. waaruit blijkt dat de pastoor en zijn zus- van Beverwijk, het gasthuis van Wijk aan Zee en de Kerk van Uitgeest. nt
ter geld leenden aan inwoners van Castricuni. maar dat wel steeds De Algemene Armen van Castricuni konden eveneens bogen op een in
tegen een rente van over het algemeen 4%. bescheiden grondbezit met een oppervlak van ca. 25 ha. Eén der stuk-
Van de persoon van pastoor Kerkman geven aantekeningen van één ken grond had de toepasselijke naam 'Aalmis Campje'.
van zijn opvolgers de volgende indruk: 'De eerw. heer Kerkman was Ook het R.K. Kerkbestuur van Castricuni wist een grondbezit op te W
zwaar van lichaam en had zeere beenen. Hy kwam des morgens heel bouwen. Hoe dit laatste tot stand kwam, kunnen we volgen uit be-
laat uil het bed. De kerk. die des zondags om half negen moest aan- waard gebleven notities van Johannes Kerkman, die in 1734 aan- D
vangen, begon te tien uitren soms nog later. Daarbij deed hy de ker- vangen. Hij beschrijft o.a. een aantal schenkingen van grond, soms to
kelyke diensten zeer langzaam. Dat verveelde de gemeente vooral per testament, aan de kerk. vr
des winters om tot tien uur in de kerk of op de kerkwerf te staan klap- Kerkman mocht dan zijn parochianen letterlijk wel eens in de kou di
pertanden en verkleumen. Een kapelaan begeerde hy niet.' laten staan, hij toont zich in zijn beschrijvingen van de schenkers B.
soms een bewogen man. zoals bij het overlijden van Eva Hogenbreg. ak
'Eva Hogenbreg rijk van duegde is gerust den 21 Mey 1751Deeze pe
Het verpondingskohier uit 1731 vrouw heeft haar salignuiker door de weg van gequel vroom en stant- er
vastig gevolgt, heeft haar man eijndelijk tot beeter leeve gebragt en va
Een indruk van de maatschappelijke situatie van de ca. 550 inwo- nadat deselve Godvrugtig gestorve waar. belast haar den Heer met ha
ners van Castricuni rond 1730 geeft het Castricumse Kohier der de kanker in de tong. waaraan deselve seer groote pijne met uiter- V<
Verponding uit 1731Het betrof de herziening van een directe pro- ste kloekhijdt heeft uijtgestaan. Deselve is seer naarstig in haar huij- Di
vinciale belasting op huizen (een soort huurwaarde), verordoneerd selijke saake geweest, daagelijks in de mis. niettegenstaende sy ha- gr
door de toenmalige raadspensionaris Van Slingelandt (1727-1736). ere bouwery waarnam, heeft niet alleen haare genegenheid tot de sit
in verband met de slechte financiële toestand van de Republiek. Het kerk getoont met haare man een akker tot de tuyn gevende, maar bij be
jaar 1731 is hiermee zeer geschikt als uitgangspunt voor de geschie- haar overlijden heeft deselve het half morge, dat zij in de Telik be- tei
denis van arm en rijk in Castricum en Bakkum in de 18e eeuwom- zat. aan de Rooms Catlwlyke Kerk geschonke.
dat er nauwelijks gegevens zijn uit vroegere perioden. Ol
Hoe Castricum er in die tijd uitzag kunnen we zien op een gedetail- be
leerde kaart die Lieve Geelvinck in 1737 liet vervaardigen, waarop Het boerenbedrijf let
duidelijk de ligging van huizen en boerderijen is aangegeven, ineen afi
aantal gevallen gesitueerd op een lommerrijk erf. herkenbaar aan de Uit gegevens en statistieken blijkt, dat in Noord-Holland al vanaf ca. in-
ingetekende bomen. 1500 de veehouderij sterk overheerste, met één belangrijke uitzon- ls
Op de kaart tellen we op het Castricumse grondgebied ruim 100 wo- dering. de dorpen in het z.g. Duinkavel, waar op de geestgronden ke
ningen, wat goed overeenkomt met de 108 woningen genoemd in het achter de duinen ook in ruime mate akkerbouw werd bedreven. Deze Ca
verpondingsregister uit 1731akkerbouw omvatte voor sommige dorpen tussen Wijk aan Zee en dit
De woningen zijn grotendeels geconcentreerd in bepaalde gebieden. Egmond wel 40 van de beschikbare grond.
ln wat min of meer het centrum van Castricum is, treffen we ca. 40 Alkmaar was al in de 17e eeuw een belangrijke markt voor akker- en
woningen aan in een gebied rond de huidige Hervormde, toen bouwprodukten uit het Duinkavel, waarbij men uit beschrijvingen de;
Gereformeerde Kerk. vanaf de Kerkbuurt uitlopend tot in de van de aangevoerde produkten een indruk krijgt van gewassen, die ho
Oosterbuurt. met Kronenburg ingetekend als de meest oostelijk ge- in de omgeving werden gekweekt: tarwe, rogge, haver, gerst, boek- te
legen hoeve. wijt, erwten, bonen, lijnzaad en kanariezaad. In beschrijvingen wordt hel
24
