Bombardement op Vrouw en I in augustus 1940.
"het A.N.P. meldt o.a. nog over den aanval van een Engels vlieg
tuig op het Prov. Ziekenhuis te Castricum. dat het toestel tot half
één boven het dorp cirkelde, blijkbaar om toch maar absoluut
zeker te zijn dat het zijn doel goed zou raken" en besloot met de
slotalinea: "Uit alles blijkt dat de Brit met opzet zijn bommen op
het ziekenhuis heeft geworpen". Een ander blad berichtte heel uit
voerig en gooide er nog een schepje bovenop met "de bevolking is
zeer verbitterd over dezen laffen aanval" en "Algemeen noemt
men het doelloos en misdadig. De vlieger heeft positief het zieken
huis willen raken en is hierin ook goed geslaagd".
Inmiddels deden de vele richtlijnen, de verbodsbepalingen en de
beperkende maatregelen van de bezetter zich in het ziekenhuis
steeds meer gelden en begonnen voedseldistributie en toenemende
schaarste een goed funktioneren van verpleging en verzorging
moeilijker te maken. Men improviseerde en maakte dikwijls van
de nood een deugd. Ondanks dat probeerde men - voorzover
mogelijk - alles nog zoveel mogelijk zijn gang te laten gaan en
bleef er nog tijd over voor ontspanning zoals op zondagmiddag 26
april 1942 als de fanfare D.I.U voor bewoners en personeel een
'Solistenconcours' in de toneelzaal houdt en eigen leden om de
prijzen en de punten strijden, zoals bijv. het saxofoon-kwartet dat
met 59 punten een eerste prijs behaalt. De leden G. Ronk (altsax).
J. van Gelder (sopraansax). H. Mars (tenorsax) en C. Stolk (bari
tonsax) gaven een fraaie vertolking van 'Avondvertelling' van
Joh. Zaagmans. Het zouden voorlopig de laatste opgewekte klan
ken zijn op het Duin en Bosch-terrein.
Boven het Noordhollands kustgebied, boven Castricum en Bakkum.
boven Duin en Bosch pakten zich donkere wolken samen. Voor de
bewoners van de dorpen en het ziekenhuis was de maat nog lang
niet vol.
Evacuatie
Of de herinnering aan de geslaagde landing van de Engelse troe
pen op de Noordhollandse kust in 1799 en uitmondend in de slag
bij Castricum en Bergen de Duitsers ertoe bracht de hele
Nederlandse kuststrook in de hoogste staat van verdediging te
brengen, weten we niet. maar de nu nog hier en daar zichtbare res
tanten van bunkers en kazematten wijzen erop. dat men dit deel
van de 'Atlantik Wall' enorm wilde versterken. Dit had haast
onvermijdelijk een evacuatie van hen. die de kuststrook bewoon
den tot gevolg. De noodklok luidde voor Castricum. Bakkum en
uiteraard voor Duin en Bosch en - misschien al eerder verwacht -
kwam in de laatste weken van juni 1942 het bevel tot volledige
ontruiming van het ziekenhuiscomplex. Op korte termijn moest
men zorgen voor voldoende bussen om patiënten en personeel
naar hun evacuatie-oorden te vervoeren, voor voldoende vracht
wagens om veel meubilair als ledikanten, bedden,
maar ook tafels, stoelen, kasten etc. over te brengen.
Men slaagde er in die omvangrijke organisatie bin
nen de gestelde termijn rond te krijgen. In de pavil
joens had men de zorg voor 't gereedmaken van kle
ding. medicijnen, beddegoed. huishoudelijk gerei,
verplegingsartikelen. serviesgoed en wat dies meer
zij. Met de inzet van alle krachten lukte alles won
derwel en men kan gerust stellen dat de evacuatie en
de voorbereiding ervan een immens grote operatie is
geweest, een massale prestatie, zoals het ziekenhuis
die in haar 33-jarig bestaan niet had gekend.
Hoe verliep deze massale verhuizing, hoe hebben
bewoners en personeel deze diaspora, die hen van
het vertrouwde Duin en Bosch naar de vier evacuatie-oorden
bracht, beleefd? Wat vonden ze in Warnsveld. in Medemblik. Den
Dolder en Rosmalen? Hun ervaringen waren naast negatief (kon
het anders?) toch ook dikwijls positief. Elke evacuatieplaats kreeg
zijn eigen verhaal over die moeilijke periode, die in de laatste
weken van juni 1942 begon en voor de laatst teruggekeerde groep
uit Den Dolder in december 1946 zou eindigen. Die verhalen,
veelal interviews met betrokkenen, vindt U in het volgende artikel
getiteld "Een ziekenhuis op drift".
Jaap Glastra.
Bronnen:
- Het Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch te Bakkum,
Gedenkschrift uitgegeven ter gelegenheid van het vijftig-jarig
bestaan, 1959, door Dr. P. van Kleffens.
- Jaarverslagen vanaf 1909.
- Doctoraalscriptie stadssociologie, juli 1993. Marja Onrust.
- Gesprekken met hen. die nog veel wisten.
Geneesheer-directeuren van Duin en Bosch
J.W. Jacobi
1.4.1903 - 27.12.1908 dependance
Amsterdam
28.12.1908 - 5.12.1916 t
F.A. Melchior
1.1.1917- 8.12.1918 t
W.M. van der Scheer
1.6.1919- 1.3.1921 vertrek naar
Santpoort
A.M. Benders
1.6.1921- 1.6.1937 met pensioen
P.E.M. Teenstra
11.7.1937- 3.1.1955 met pensioen
mevr. J.A. Buiter-
Kloosterman
1.3.1955 - 31.3.1976 met pensioen
E.J.M. Crabbendam
1.8.1975 - 1.12.1992 met pensioen.
26
