Johan Chr. van der Sluis, 1931-1944
De oorlog
In de periode Schoonhoff groeide het aantal inwoners van
Castricum van 2000 tot ruim 3000 en liet is dus niet verwonder
lijk. dat opnieuw een arts in Castricum een bestaan meent te kun
nen vinden. De 25-jarige Johan Christoph van der Sluis werd op
24 januari 1931 in Castricum ingeschreven en het bevolkingsregis
ter vermeldt, dat hij onkerkelijk was. Hij kwam met zijn vrouw,
Dieuwertje Sissingh. vanuit Groningen. In 1932 wordt in
Castricum zijn dochter Jossina Dieuwertje geboren. Hij woonde
aanvankelijk in Bakkum aan de Van Oldenbarneveldtweg. maar
laat in 1935 een huis aan de Bakkummerstraat bouwen, dat thans
nog wordt bewoond door de arts Ch.A. van Leesten. Van der Sluis
wordt door Castricuminers. die hem nog hebben gekend, omschre
ven als een kundig arts. Kort na zijn vestiging was hij betrokken
bij een zeer ernstig ongeval, dat ook de landelijke pers haalde. Op
weg naar Amsterdam raakte hij op een regenachtige avond met
zijn auto in het Noordzeekanaal, vanaf de aanlegsteiger voor de
pont bij de Hembrug, omdat hij ten onrechte dacht dat de pont
reeds was afgemeerd. De auto viel van twee meter hoog in het
kanaal en verdween vrijwel onmiddellijk onder water. Van der
Sluis wist zich met moeite uit de auto te redden, maar twee mede
passagiers, een Castricums echtpaar, vonden de verdrinkingsdood.
Henri J. van Nievelt, 1939-1964
Op 17 februari 1939, het inwonertal van Castricum was inmiddels
gestegen tot bijna 8000, vestigt zich in Castricum een derde arts,
de 36-jarige Henri Johan van Nievelt. Van Nievelt had zijn artsen
diploma in maart 1938 behaald aan de Rijksuniversiteit van
Utrecht. Vóór zijn vestiging in Castricum had hij enige tijd
gewerkt in het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. De ervarin
gen daar opgedaan zijn hem later in zijn Castricumse praktijk van
groot nut geweest en hebben bij zijn patiënten wel eens de indruk
gewekt, dat hij kinderarts was. Hij schijnt na zijn studie aanvanke
lijk Arnhem overwogen te hebben om als huisarts te beginnen,
omdat daar ook zijn grootvader huisarts was geweest. Hij ontdekte
bij één van zijn landelijke speurtochten naar een vestigingsplaats
echter Castricum, waar de mooie omgeving de doorslag gaf. Hij
vestigde zijn praktijk niet ver van die van Leenaers aan de Mient.
toevalligerwijs aan de oostkant, die in de oorlog niet aan sloop ten
prooi is gevallen, zodat het huis thans nog bestaat: Mient nr 33.
Henri van Nievelt.
arts te Castricum
in de periode
1939 - 1964.
Toen de oorlog uitbrak waren in Castricum drie artsen werkzaam:
Leenaers, Van der Sluis en Van Nievelt.
Leenaers toonde niet alleen openlijk een anti-Duitse houding,
maar speelde daarnaast een vooraanstaande rol in het. gedeeltelijk
ondergrondse, artsenverzet. Eerst als districts-vertrouwensman van
de in augustus 1941 opgerichte verzetsorganisatie Medisch
Contact. Vanaf februari 1942 maakte hij ook deel uit van de lei
ding van deze organisatie, het z.g. Centrum. Het artsenverzet keer
de zich vooral tegen het verplichte lidmaatschap van artsen van de
Nationaal Socialistisch georiënteerde Nederlandse Artsenkamer.
De 'illegale' aktiviteiten van Leenaers en ook zijn openlijke con
flicten met de Castricumse NSB-burgemeester Masdorp, leidden
in februari 1943 tot zijn ontslag als gemeente-arts en een maand
later tot zijn arrestatie, waarbij hij werd vastgezet aan de
Weteringschans te Amsterdam. In mei 1943 werd hij overgebracht
naar het concentratiekamp Vught, waar hij ook als arts te werk
was gesteld. In september 1943 werd hij vrijgelaten en voegde hij
zich bij zijn gezin, dat inmiddels in Son in Brabant bij zijn zwager,
dokter De Jongh, woonde, omdat het huis aan de Mient moest
worden ontruimd en inmiddels was gesloopt. Leenaers werkte nog
enige tijd als arts in Brabant, maar zijn gezondheid ging vrij plot
seling achteruit en hij kwam in juli 1944 op 42-jarige leeftijd in
een ziekenhuis in Tilburg te overlijden. Hij werd in Castricum,
onder grote belangstelling, begraven. Over het leven van Leenaers
en zijn uitzonderlijke rol in oorlogstijd valt veel meer op te mer
ken, maar dat is al eens gedaan door N.A. Kaan in het 13e
Jaarboekje (1990) van de werkgroep Oud-Castricum in het artikel
"Wie wasdokter Leenaers"Ook in Het Koninkrijk der
Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog" van dr. L. de Jong
komen Leenaers en het artsenverzet uitvoerig aan de orde.
Door de prominente rol van Leenaers in het artsenverzet en de
latere aandacht daarvoor, is het werk van dokter Van Nievelt in
oorlogstijd wat onderbelicht gebleven. Ook Van Nievelt was zeer
tegen de bezetter gekant en zag na 1940 een groot deel van zijn
juist opgebouwde praktijk verloren gaan, omdat veel van zijn
patiënten moesten evacueren. Uiteindelijk moest hij zelf ook uit
Castricum weg en zette hij zijn praktijk voort vanuit Limmen,
waar hij aan de Molenweg een kleine woning had weten te huren.
Toen o.a. door de maatregelen tegen Leenaers Castricum voor een
groot deel van medische hulp verstoken dreigde te raken, werd
dokter Van Nievelt verzocht naar Castricum terug te keren om
naast zijn eigen praktijk vooral de functie van gemeente-arts te
behartigen. Doordat zijn huis aan de Mient in het zogeheten
'Sperr-Gebiet' lag, werd er voor hem een ander huis gezocht en
gevonden in de Geelvinckstraat, één van de weinige huizen waar
men nog over telefoon kon beschikken.
In 1944, door de dood van Leenaers, brak een extra moeilijke tijd
aan voor Van Nievelt. omdat de bevriende artsen elkaar beloofd
hadden, dat indien er iets met één van hen zou gebeuren de ander
diens praktijk zou waarnemen. Van Nievelt had inmiddels ook een
aandeel in het ondergronds verzet. Zo voorkwam hij door middel
van dubieuze medische verklaringen, dat Castricumse jongeren op
transport naar Duitsland werden gezet en zelfs wist hij reeds in
Duitsland werkzame Castricuminers terug te halen met gefingeer
de verklaringen over de slechte gezondheidstoestand van familie
leden.
In verband met zijn ondergronds verzet, moest Van Nievelt van
tijd tot tijd onderduiken, indien er weer represaille-maatregelen op
komst waren en zo verkoos hij tenslotte om beide praktijken van
uit Limmen, waar zijn familie nog woonde, te behartigen.
Doordat benzine nagenoeg niet beschikbaar was, bleef Van
Nievelt vanuit Limmen vrijwel alles per fiets doen, op antiplof-
26
